[Από το ιστολόγιο "Παρέμβαση" με τίτλο: "Δυο σκέψεις για τρεις φωτογραφίες"]
...Το δεύτερο που καταφέραμε ως Έλληνες, είναι να μετουσιώσουμε, να κάνουμε το φόβο του θανάτου, οίστρο της ζωής. Αυτό δεν επηρέασε ούτε καθόρισε κανένα ευρωπαίο, καθ' ότι για να το βιώσεις, για να το ψυχανεμισθείς πρέπει να είσαι Έλληνας.
Γι' αυτό έβαλα κι αυτές τις φωτογραφίες εδώ. Είναι από ένα πασχαλιάτικο έθιμο της Θεσπρωτίας, που θέλει τους συγγενείς να πηγαίνουν στους τάφους των κεκοιμημένων με τα όργανα και να τους τραγουδούν. Είναι εδώ που, η αρχαία ελληνική παράδοση συνταντά την Ορθοδοξία.
Οι ζωντανοί τραγουδούν εκεί που άλλοτε μοιρολογούσαν τους νεκρούς, ξορκίζουν το φόβο τους, τραγουδώντας. Σκεπτόμενοι πως οι ψυχές των κεκοιμημένων ζουν στην πραγματική ζωή (μια φράση που λένε στο χωριό μου όταν αναφέρονται σε πεθαμένο λέει: "αφήστε τον αυτόν, κείνος είναι στην αλήθεια και μεις στα ψέμματα" ) και ακούν (εκτός απ' τις προσευχές) τα τραγούδια τους. Έτσι παρηγορούνται για τους "φευγάτους", δικούς τους ανθρώπους αλλά παρηγορούν και τον ίδιο τον εαυτό τους.
Αφού βάδισαν με την Σαρακοστή και τη Μεγαλοβδομάδα το δύσκολο, ανηφορικό δρόμο προς την κορυφή (έτσι κι αλλιώς οι κατηφόρες δεν βγάζουν ποτέ σε κορυφές) βιώνουν τώρα την Ανάσταση. Με τη σειρά τους, οι κεκοιμημένοι, θαμμένοι κατά την ανατολή, προσμένουν την ημέρα της Ανάστασης των σωμάτων. Ως τότε οι ψυχές τους, που ζουν, θα ευφραίνονται και θα δροσίζονται απ' τα μνημόσυνα, τα πρόσφορα, τα κόλλυβα και τα κλαρίνα...
Ιστολόγιο "ΚΕΝΤΡΙ": Παρόμοια έθιμα υπάρχουνε και σε άλλες περιοχές της Ηπείρου...
Θυμάμαι τα ξαδέρφια μου να παίρνουνε τους κλαριντζήδες από το καφενείο μετά την λειτουργία της Ζωοδόχου Πηγής, πριν ξεκινήσει το πανηγύρι, και να πηγαίνουνε πάνω από το μνήμα του μπάρμπα μου, για να του παίξουνε το αγαπημένο του τραγούδι, αυτό που πάντα χόρευε πρώτος...
Γηρομέρι Θεσπρωτίας: Ένα μοναδικό έθιμο διατηρείται απο τους κατοίκους του χωριού τη δεύτερη μέρα του Πάσχα. Ντόπιοι κάτοικοι και επισκέπτες του χωριού πηγαίνουν μαζί με οργανοπαίχτες στο νεκροταφείο. Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργείας, τραγουδούν μπροστά από τα μνήματα, τα αγαπημένα ηπειρώτικα τραγούδια των νεκρών όταν ήταν εν ζωή και κυρίως μοιρολόγια.
Η ατμόσφαιρα είναι ιδιαίτερα συγκινητική και συγκλονιστική συνάμα. Η σιωπή της κατάνυξης στο χώρο του νεκροταφείου ξαφνικά σπάει απο τους ήχους του κλαρίνου, η παρουσία των παιδιών συμβολίζει τη συνέχεια στη ζωή.
Το έθιμο έχει τις ρίζες του στη περίοδο της Τουρκοκρατίας. Οι Οθωμανοί τη δεύτερη μέρα του Πάσχα σφάγιασαν ομαδικά τον ανδρικό πληθυσμό, για λόγους εκδίκησης, στη διάρκεια πανηγυρικών εκδηλώσεων.Οι γυναίκες και τα παιδιά πήγαν μαζί με τους οργανοπαίχτες στα αγαπημένα τους πρόσωπα και εξέφρασαν τον πόνο τους με τραγούδια και μοιρολόγια. Το Χριστιανικό στοιχείο είναι κυρίαρχο και κάθε σύνδεση με ειδολολατρικές συνήθειες και παγανιστικές αναφορές είναι στη φαντασία των ''δαιμονοφιλοσόφων''.
Το τελευταίο μέρος του εθίμου περιλαμβάνει χορό έξω από το νεκροταφείο και έπειτα τραγούδι και χορό στις γειτονιές και στα σπίτια με άφθονο φαγοπότι. Έτσι το ''πανηγύρι της λύπης'' θα γίνει πανηγύρι της χαράς, αυτό είναι η χαρμολύπη της Πασχαλιάς, δηλαδή ένα βίωμα που ταυτόχρονα είναι χαρμόσυνο και λυπητερό.
...Το δεύτερο που καταφέραμε ως Έλληνες, είναι να μετουσιώσουμε, να κάνουμε το φόβο του θανάτου, οίστρο της ζωής. Αυτό δεν επηρέασε ούτε καθόρισε κανένα ευρωπαίο, καθ' ότι για να το βιώσεις, για να το ψυχανεμισθείς πρέπει να είσαι Έλληνας.
Γι' αυτό έβαλα κι αυτές τις φωτογραφίες εδώ. Είναι από ένα πασχαλιάτικο έθιμο της Θεσπρωτίας, που θέλει τους συγγενείς να πηγαίνουν στους τάφους των κεκοιμημένων με τα όργανα και να τους τραγουδούν. Είναι εδώ που, η αρχαία ελληνική παράδοση συνταντά την Ορθοδοξία.
Οι ζωντανοί τραγουδούν εκεί που άλλοτε μοιρολογούσαν τους νεκρούς, ξορκίζουν το φόβο τους, τραγουδώντας. Σκεπτόμενοι πως οι ψυχές των κεκοιμημένων ζουν στην πραγματική ζωή (μια φράση που λένε στο χωριό μου όταν αναφέρονται σε πεθαμένο λέει: "αφήστε τον αυτόν, κείνος είναι στην αλήθεια και μεις στα ψέμματα" ) και ακούν (εκτός απ' τις προσευχές) τα τραγούδια τους. Έτσι παρηγορούνται για τους "φευγάτους", δικούς τους ανθρώπους αλλά παρηγορούν και τον ίδιο τον εαυτό τους. Αφού βάδισαν με την Σαρακοστή και τη Μεγαλοβδομάδα το δύσκολο, ανηφορικό δρόμο προς την κορυφή (έτσι κι αλλιώς οι κατηφόρες δεν βγάζουν ποτέ σε κορυφές) βιώνουν τώρα την Ανάσταση. Με τη σειρά τους, οι κεκοιμημένοι, θαμμένοι κατά την ανατολή, προσμένουν την ημέρα της Ανάστασης των σωμάτων. Ως τότε οι ψυχές τους, που ζουν, θα ευφραίνονται και θα δροσίζονται απ' τα μνημόσυνα, τα πρόσφορα, τα κόλλυβα και τα κλαρίνα...
Ιστολόγιο "ΚΕΝΤΡΙ": Παρόμοια έθιμα υπάρχουνε και σε άλλες περιοχές της Ηπείρου...
Θυμάμαι τα ξαδέρφια μου να παίρνουνε τους κλαριντζήδες από το καφενείο μετά την λειτουργία της Ζωοδόχου Πηγής, πριν ξεκινήσει το πανηγύρι, και να πηγαίνουνε πάνω από το μνήμα του μπάρμπα μου, για να του παίξουνε το αγαπημένο του τραγούδι, αυτό που πάντα χόρευε πρώτος...
Γηρομέρι Θεσπρωτίας: Ένα μοναδικό έθιμο διατηρείται απο τους κατοίκους του χωριού τη δεύτερη μέρα του Πάσχα. Ντόπιοι κάτοικοι και επισκέπτες του χωριού πηγαίνουν μαζί με οργανοπαίχτες στο νεκροταφείο. Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργείας, τραγουδούν μπροστά από τα μνήματα, τα αγαπημένα ηπειρώτικα τραγούδια των νεκρών όταν ήταν εν ζωή και κυρίως μοιρολόγια.
Η ατμόσφαιρα είναι ιδιαίτερα συγκινητική και συγκλονιστική συνάμα. Η σιωπή της κατάνυξης στο χώρο του νεκροταφείου ξαφνικά σπάει απο τους ήχους του κλαρίνου, η παρουσία των παιδιών συμβολίζει τη συνέχεια στη ζωή.Το έθιμο έχει τις ρίζες του στη περίοδο της Τουρκοκρατίας. Οι Οθωμανοί τη δεύτερη μέρα του Πάσχα σφάγιασαν ομαδικά τον ανδρικό πληθυσμό, για λόγους εκδίκησης, στη διάρκεια πανηγυρικών εκδηλώσεων.Οι γυναίκες και τα παιδιά πήγαν μαζί με τους οργανοπαίχτες στα αγαπημένα τους πρόσωπα και εξέφρασαν τον πόνο τους με τραγούδια και μοιρολόγια. Το Χριστιανικό στοιχείο είναι κυρίαρχο και κάθε σύνδεση με ειδολολατρικές συνήθειες και παγανιστικές αναφορές είναι στη φαντασία των ''δαιμονοφιλοσόφων''.
Το τελευταίο μέρος του εθίμου περιλαμβάνει χορό έξω από το νεκροταφείο και έπειτα τραγούδι και χορό στις γειτονιές και στα σπίτια με άφθονο φαγοπότι. Έτσι το ''πανηγύρι της λύπης'' θα γίνει πανηγύρι της χαράς, αυτό είναι η χαρμολύπη της Πασχαλιάς, δηλαδή ένα βίωμα που ταυτόχρονα είναι χαρμόσυνο και λυπητερό.
