Ανακοινωση

Στην Ήπειρο «την καταντικρύ, την κατά Κέρκυρα ήπειρο» κατά τον Θουκυδίδη ή «την Αρχαία Ελλάδα» κατά τον Αριστοτέλη.
Στην Ήπειρο, την «Αρχέγονη Ελλάδα» την πατρίδα της Ευρώπης – συζύγου του Δωδωναίου Δία αλλά και του Αχιλλέα.
Στην Ήπειρο, στις λαμπρές εκκλησίες της οποίας εικονίζονται μαζί με τους αγίους, ο Πλούταρχος, ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης.
Στην Ήπειρο, στα βουνά της οποίας πολέμησαν οι γόνοι των Ηρακλειδών αλλά και οι Σουλιώτες.
Στον τόπο, όπου ο βράχος δένεται με το ελάχιστο χώμα και τις ρίζες του πουρναριού και της κουμαριάς.
Στον άγονο τόπο, τον τόσο γόνιμο.
Με τις αρχαιότητες και τα μνημεία του, με τους μύθους να μπλέκονται με την πλούσια ιστορία του.
Στον τόπο αυτό ανήκουμε και εμείς.
Έχουμε το προνόμιο να βιώνουμε την ιερότητα αυτού του χώρου, να βαδίζουμε στ’ αχνάρια «των ανυπτόποδων Σελλών»

και να ακούμε το θρόισμα της ιερής βελανιδιάς.
Εδώ αναπνέουμε…

ΟΔΗΓΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΜΟΥΡΓΚΑΝΑΣ

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΜΟΥΡΓΚΑΝΑΣ Τηλ. 210 - 5202977 (www.mourgana.gr)

ΔΗΜΟΣ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Τηλ. 26640.29091 & 029037
ΚΕΠ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Τηλ. 26640.29002 & 029001
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Τηλ. 26640.22203
ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Τηλ. 26640.22393
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Τηλ. 26640.23199
ΤΑΞΙ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Τηλ. 26640.22026
ΤΑΞΙ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑΣ Τηλ. 26640.41366
ΚΤΕΛ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ (ΦΙΛΙΑΤΕΣ) Τηλ. 26640.22209
ΚΤΕΛ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ (ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ) Τηλ. 26650.22309
ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΥΝΟΡΙΟΦΥΛΑΚΩΝ ΛΙΑ Τηλ. 26640.41790


Επισκεφθείτε το ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ στο χωριό Τσαμαντά
Μετεωρολογικός σταθμός Τσαμαντά (Live cam)

Μπορείτε να μείνετε στους Ξενώνες που λειτουργούν στα χωριά:
Καλλιθέα Τηλ. 26640.41330
Κεραμίτσα (εκκλησία) Τηλ. 26640.41226
Κεραμίτσα (ιδιωτικός) Τηλ. 26640.41021
Κρυονέρι (Αδελφότητα Κρυονερίου) Τηλ. 26640.41651
Λια Τηλ. 26640.41602
Μηλέα (Δημοτική επιχείρηση) Τηλ. 26640.42052

Hotel «Arktouros» - Monodendri / Zagorohoria

Hotel «Arktouros» - Monodendri / Zagorohoria
Hotel «Arktouros» - Monodendri / Zagorohoria - Ioannina

«Η πίτα της Κικίτσας»

«Η πίτα της Κικίτσας»
«Η πίτα της Κικίτσας» στο Ζαγόρι

Ιππικό Πάρκο Λεπτοκαρυάς Θεσπρωτίας

Ιππικό Πάρκο Λεπτοκαρυάς Θεσπρωτίας
«Ιππικό Πάρκο Λεπτοκαρυάς Θεσπρωτίας» - ΑΝΟΙΧΤΑ ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΑΠΟ 19.00 ΕΩΣ ΑΡΓΑ / ΓΙΑ ΠΡΩΙΝΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΤΗΛ. ΣΤΟ 6978 933 655

Πέμπτη 27 Μαρτίου 2014

Η Ομοσπονδία Μουργκάνας βράβευσε τη συγχωριανή μας κα Ρούλα Μούτσου-Χίνου


Η Ομοσπονδία Αποδήμων Μουργκάνας στο πλαίσιο των τριήμερων εκδηλώσεών της για τον ερχομό της Άνοιξης βράβευσε την Γλουστινή δασκάλα κα Σωτηρία Μούτσου-Χίνου για την πολυετή και πολυσχιδή προσφορά της στην Ομοσπονδία, αποδεικνύοντας πως δεν θα πρέπει να φεύγει κάποιος από κοντά μας για να τιμάται όπως του πρέπει για τη βοήθεια και την προσφορά του στα γράμματα, στη λαϊκή μας παράδοση, στον πολιτισμό και την ιστορία του τόπου μας.
Συγχαρητήρια στο Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Μουργκάνας γι' αυτή τους την πρωτοβουλία κι ένα μεγάλο ευχαριστώ στην άοκνη συγχωριανή μας, τη Ρούλα όπως την ξέρουμε όλοι, για όσα πρόσφερε στην ιδιαίτερη πατρίδα μας όλα αυτά τα χρόνια.
Πουλίζος Χριστόφορος
____________

Η Ομοσπονδία Αποδήμων Μουργκάνας υποδέχθηκε την Άνοιξη, 
με ένα τριήμερο εκδηλώσεων το Παρασκευοσαββατοκύριακο 21 μέχρι 23 Μαρτίου 2014.

... Οι τριήμερες εκδηλώσεις ολοκληρώθηκαν την Κυριακή 23 Μαρτίου 2014, με ξεκίνημα από τις 11.00' το πρωί και με πανηγυρικό χαρακτήρα που περιλάμβανε διασκέδαση και ένα γνήσιο ηπειρώτικο γλέντι.

Η ημέρα ξεκίνησε με την βράβευση της καταξιωμένης χοροδιδασκάλισσας, για πολλά χρόνια ψυχή της Ομοσπονδίας, που υπηρέτησε από πολλές θέσεις, Ρούλας Χίνου, για την προσφορά της και για την διαρκή προσπάθεια διατήρησης της ηπειρώτικης παράδοσης.


Ακολούθησε χαιρετισμός από τον Αντιπρόεδρο της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος Κώστα Κωνή, που τόνισε την αξία τέτοιων πρωτοβουλιών, ως και το πόσο σημαντική είναι η προσφορά της Ομοσπονδίας Μουργκάνας στην Ηπειρώτικη αποδημία.

Κατόπιν η Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ζωή Ντρούγκα, προέβει με αναφορές στον απολογισμό και τα συμπεράσματα του τριημέρου.

Το χορευτικό τμήμα της Ομοσπονδίας απέδωσε, με τη συνοδεία ηπειρώτικης παραδοσιακής κομπανίας, χορούς από την περιοχή της Μουργκάνας, της Παραμυθιάς και της Θεσπρωτίας εν γένει, καταχειροκροτούμενο από τους παρευρισκόμενους.

Το τριήμερο έκλεισε με ηπειρώτικο πανηγύρι, που διήρκησε μέχρι τις βραδυνές ώρες, όπου χόρεψαν όλοι με την ψυχή τους. Προσφέρθηκαν ηπειρώτικα εδέσματα και ηπειρώτικες πίτες, που έψησαν οι γυναίκες μέλη της Ομοσπονδίας και έρρευσε άφθονο τσίπουρο, παρασκευασμένο σε χωριό της Μουργκάνας....




____________________


Δευτέρα 24 Μαρτίου 2014

Ομοσπονδία Αποδήμων Μουργκάνας: «Πλήρης η εγκατάλειψη της Μουργκάνας από συνοριοφύλαξη»

Δελτίο Τύπου
[που μας έστειλε ο κ. Κων/νος Κωνής, Β΄ αντιπρόεδρος της ΠΣΕ]


Πρωτοφανή συμμετοχή από εκπροσώπους φορέων και οργανώσεων, αλλά και απλού κόσμου είχε η δεύτερη μέρα των εκδηλώσεων της Ομοσπονδίας μας, που ως κύριο αντικείμενο ήταν το θέμα της μη επαρκούς φύλαξης των συνόρων το οποίο με επιχειρήματα, με νομική τεκμηρίωση αλλά και με γλαφυρό λόγο ανέπτυξε ο Πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Γιώργος Οικονόμου ο οποίος μεταξύ άλλων τόνισε: ότι τα τελευταία χρόνια η έξαρση της εγκληματικότητας και της παραβατικότητας, αλλά και ο φόβος που εκπέμπει το έγκλημα, είναι ένα από τα μεγαλύτερα βιούμενα προβλήματα της Ελληνικής Κοινωνίας.
 Από αυτό το υπαρκτό πρόβλημα δεν θα μπορούσε να εξαιρεθεί η ιδιαίτερη πατρίδα μας και κυρίως η τρείς ακριτικές επαρχίες Φιλιατών, Πωγωνίου και Κόνιτσας όπου με ένταση παρατηρείται το φαινόμενο.
 Η εντεινόμενη φτώχεια, η ανεργία, η οικονομική εξαθλίωση των πλατειών λαϊκών μαζών, η ανεργία, η πλήρης ανατροπή καθημερινά των κοινωνικών δομών ως αποτέλεσμα των ακολουθούμενων αντιλαϊκών πολιτικών, είναι και αυτά που συντελούν στην ανάπτυξη της εγκληματικότητας.

 Αναφέρθηκε στη συνέχεια στην απουσία του Κράτους λέγοντας ότι, αντί η πολιτεία να έχει 520 συνοριοφύλακες, 30 περιπολικά και 16 θερμικές κάμερες στις τρείς ακριτικές μας επαρχίες που είναι απολύτως απαραίτητα και αναγκαία για την επαρκή φύλαξη της επιμεθορίου, εξ αυτών σήμερα υπάρχουν οι μισοί περίπου συνοριοφύλακες, 16 παμπάλαια περιπολικά και δύο θερμικές κάμερες. 110 συνοριοφύλακες έχουν αποσπαστεί στον Έβρο όπου έχουν μεταφερθεί και 14 θερμικές κάμερες. Η πολιτεία όμως διαθέτει αστυνομικούς που φυλάνε εκδότες, δημοσιογράφους , πρώην πολιτικούς, μεγιστάνες του πλούτου με λεφτά του φορολογούμενου λαού.

Το Δ.Σ της Πανηπειρωτικής έχει ασχοληθεί πολλές φορές με το θέμα, σήμερα βρισκόμαστε σε άριστη και συνεχή συνεργασία με τους Δημάρχους Φιλιατών, Πωγωνίου και Κόνιτσας, αλλά και με τις Ομοσπονδίες μας, έχει βγεί 11μελής επιτροπή για τον καλύτερο συντονισμό και έχουμε συναποφασίσει με όλους τους παραπάνω να απαιτήσουμε από την πολιτεία αρχικά με συνέντευξη τύπου.
Όλοι οι Φορείς ζητούμε: Να υπάρξει επαρκής φύλαξη των συνόρων με πλήρη εφαρμογή του οργανογράμματος, με διασφάλιση επάρκειας των αναγκαίων μέσων (οχήματα, όπλα, θερμικές κάμερες, διόπτρες, εκπαιδευμένοι σκύλοι για όπλα και ναρκωτικά). Απορρίπτουμε τους ωμούς εκβιασμούς για δημιουργία κέντρων παράνομων μεταναστών που δεν δίνουν λύση αλλά επιτείνουν το πρόβλημα. Να επιστρέψουν άμεσα οι συνοριοφύλακες και οι 14 θερμικές κάμερες από τον Έβρο. Να επανασυσταθούν τα στρατιωτικά φυλάκια σε όλη την παραμεθόριο περιοχή. Θα απευθυνθούμε προς την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου και αν δεν δώσει λύση θα προχωρήσουμε όλοι μαζί σε πιο δυναμικές κινητοποιήσεις, κατέληξε ο Πρόεδρος.

 Μετά τον Πρόεδρο της Πανηπειρωτικής το λόγο πήρε ο εκπρόσωπος του Υπουργείου κ. Καραΐσκος ο οποίος αναφέρθηκε κυρίως στα θέματα της παράνομης μετανάστευσης και στην πληροφόρηση από την υπηρεσία του ότι η εγκληματικότητα στην Ήπειρο έχει μειωθεί.

Ακολούθησαν τοποθετήσεις πολλών παρισταμένων που όλοι ήταν καταπέλτες καυτηριάζοντας την αδιαφορία της Κυβέρνησης ιδιαίτερα στο θέμα της διακίνησης μεγάλων ποσοτήτων ναρκωτικών στην περιοχή.

Για το Διοικητικό Συμβούλιο

Η Πρόεδρος                                 Η Γεν.Γραμματέας
Ζωή Ντρούκα                                   Εύη Μάχου


Πέμπτη 13 Μαρτίου 2014

Η Ομοσπονδία Μουργκάνας υποδέχεται την Άνοιξη...

Η Ομοσπονδία Μουργκάνας υποδέχεται την άνοιξη 
με ένα τριήμερο εκδηλώσεων  
 - Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 21, 22 & 23 Μαρτίου -
στις αίθουσές της...και σας περιμένει!!!









Κυριακή 9 Μαρτίου 2014

Καλαμάς, μια ετυμολογική προσπάθεια... από τον Μιχάλη Πασιάκο!

Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο του Μιχάλη Πασιάκου: http://kalamas.blogspot.gr/

Στο δρόμο προς τη Γκούμανη...
Αναρτήθηκε από Μιχάλης Γ.Πασιάκος
►Καλαμάς, ο. Το μεγαλύτερο ποτάμι της Θεσπρωτίας (ο αρχαίος Θύαμις[1]) που πηγάζει από το Καλπάκι του νομού Ιωαννίνων. Το τοπωνύμιο συναντάται για πρώτη φορά σε πορτολάνο που γράφτηκε στην Πίζα στα μέσα του 12ου αιώνα, ως flumen (ποταμός) Calama δίπλα στο portum Gomitisso (λιμάνι της Ηγουμενίτσας)[2].
Ο Φ. Πουκεβίλ υποστηρίζει ότι το όνομα Καλαμάς προέρχεται από το Θύαμις «…Από το όνομα επίσης Θύαμις οι Ηπειρώτες προφέρουν Θύαμας ή Κύαμας, από το οποίο προήλθε το Καλαμάς…» αμφισβητώντας τη θεωρία των καλαμιών «…δεν έχω δει ποτέ καλάμια στην κοίτη του…»[3].
Ο Π. Αραβαντινός αντίθετα γράφει: «…Ο ποταμός ούτος…εκ των αφθόνων καλάμων, των εις τας πηγάς του φυομένων εκλήθη Καλαμάς…»[4]
Η άποψη αυτή του Αραβαντινού επικρατεί ως σήμερα, ότι η ονομασία δηλ. Καλαμάς η οποία αντικατέστησε το αρχαίο όνομα του ποταμού Θύαμις, οφείλεται στους καλαμιώνες που υπάρχουν στις πηγές του. «…καλείται Καλαμάς, ως εκ των πολλών εις τας πηγάς του φυομένων καλάμων…»[5], "...η Καλαμίνη, (ηπειρωτική πόλις αναφερομένη υπό του Γεωγράφου Στράβωνος) εξ ης βεβαίως και ο Καλαμάς (Θύαμις), ώφειλε την ονομασίαν της εις τα παρά τας εκβολάς του ποταμού άφθονα 'Καλάμια'..."[6] «Η ονομασία είναι νεωτέρα οφειλομένη στους καλαμιώνες που αφθονούσαν τόσον στις πηγές όσον και στις εκβολές»[7]
Ο Γ. Μπαμπινιώτης[8] ετυμολογεί "...Καλαμάς < κάλαμος, ον. φυτού, εξού και το όνομα της αρχαίας πόλεως Καλαμαί..."
Ο Χ. Συμεωνίδης στα επιθήματα των νεοελληνικών τοπωνυμίων αναφέρεται στον Καλαμά (Θύαμις) < καλάμι.[9] Ο Γ. Τσουγιόπουλος γράφει: «…Εις τας εκβολάς του Θυάμιδος (Καλαμά) υπήρχεν μια πόλις Καλαμίνη. Ο Καλαμάς κατ’ εκείνην την εποχήν είχεν τας εκβολάς του εις το σημερινόν Δρέπανον, πλησιέστατα εις την “Λυγιά” όπου κείνται τα ερείπια…Άραγε εκ του ονόματος της πόλεως ωνομάσθη ο ποταμός Καλαμάς ή εκ του Καλαμά ωνομάσθη η πόλις Καλαμίνη; Μάλλον το δεύτερον…»[10] Τέλος ο Γ. Κολιούσης ετυμολογώντας από το αρχαίο κάλαμος, δίνει και τη δυνατότητα να προέρχεται η ονομασία από το αλβανικό kallam = κάλαμος.[11] Η άποψη που θέλει τον Καλαμά να προέρχεται από τα καλάμια (τα οποία μόνο στις πηγές του ψηλά στο Καλπάκι δικαιολογούν την ονομασία) δεν δικαιολογείται πλήρως. Αν ο Καλαμάς είχε αυτή τη ρίζα πιό λογικό θα ήταν να ονομαστεί Καλαμιάς (πρβλ. οικισμό Καλαμιάς στην Πελοπόννησο, Α. της Πάτρας και οικισμό Καλαμιάρης στη Λέσβο.[12])
Αν λάβουμε ακόμα υπ’ όψη ότι γύρω από το βασικό κορμό του Καλαμά υπάρχουν σημαντικά σημεία που οι ονομασίες τους οφείλονται στους Σλάβους: Γκλάβα (glava “κεφαλή” οι μεγάλες πηγές στο Ωραιόκαστρο και τη Λευκοθέα) Γορμός παραπόταμος του Καλαμά, (gor βουνό, αυτός που έρχεται μέσα από το βουνό) Λαψίστα, αποξηραμένη σήμερα λίμνη και περιοχή απ’ όπου περνάει η σήραγγα που ενώνει τη Λίμνη Παμβώτιδα με τον Καλαμά (λαψ σημαίνει καλάμι και η παραγωγική κατάληξη –ιστα που σημαίνει τον τόπο[13]), Ζαραβίνα, λίμνη η οποία απορρέει στον Καλαμά (από το σλαβικό Zarovъno πίσω από το χαντάκι, αυλάκι)[14] Βελά, ονομασία της περιοχής, όπου βρίσκεται το ομώνυμο μοναστήρι (ως βάση του -κυριώνυμου ή όχι- τοπνύμιου βρίσκεται η βουλγαρική λέξη bela –αρχαία βουλγαρικά, σλαβικά Bĕlъ- λευκός, με απόδοση του σλαβικού ĕ > ελληνικά ε)[15] Βελτσίστα (χωριό) και Βελτσίστικος παραπόταμος του Καλαμά (το τοπωνύμιο πρέπει να θεωρηθεί ζωώνυμο και να αποδοθεί στο σλαβικό vlъkъ, o λύκος, με την προσθήκη της πληθυντικής κατάληξης –išta με μετάθεση του l (vъlkъ), απόδοση στην ελληνική του σλαβικού ъl με [el] και τροπή του υπερωικού [k] σε [ts] ή [tš]πριν από [l] [16]). Σμολίτσα παραπόταμος του Καλαμά («…σμολ σημαίνει πίσσα CMOL/A …και Σμολίτσα, με υποκορ. κατάλ. –ίτσα, ποταμάκι που παραρρέει τη γνωστή πετρελαιοφόρο περιοχή του χωριού Δραγοψά [όπου] παρατηρεί και σήμερα ο προσεκτικός επισκέπτης, και ιδίως στη διάρκεια του χειμώνα, κομμάτια πίσσας να επιπλέουν στα νερά του και ίχνη πετρελαίου να λαμπυρίζουν στην επιφάνειά τους…[17]Το τοπωνύνιο προέρχεται από το σλαβικό smola "το ρετσίνι// η πίσα"[18], πρβ. βουλγ. τοπων. Smolnica[19]) Λαγγάβιτσα[20] παραπόταμος του Καλαμά (σύμφωνα με τον Vasmer[21] προέρχεται από το παλαιοσλαβικό Lọgovica από το lọgъ λιβάδι, βάλτος, επίπεδη χαμηλή περιοχή με μικρό δάσος) Ζαλογγίτικος, παραπόταμος του Καλαμά (κατά τον Vasmer το τοπωνύμιο σχηματίζεται από ένα βασικό τύπο Zalogъ που προέρχεται από τη σλαβική πρόθεση za πίσω και το σλαβικό ουσιαστικό logъ το άλσος, ο παρόχθιος θάμνος, το λιβάδι, ο καλαμώνας, το τέλμα[22]), Τύρια παραπόταμος του Καλαμά, αλλά και ονομασία ξεροπόταμου του παραπόταμου Λαγγάβιτσα -Τίργια- (το τοπωνύμιο πρέπει να θεωρηθεί ζωώνυμο και να αποδοθεί στο σλαβικό ουσιαστικό turь, ο ταύρος, ο άγριος ταύρος, ο βόνασος, και τη θηλυκή επιθετική κτητική κατάληξη –jь / -jъ[23]), Κοσοβίτικος, παραπόταμος του Καλαμά (το τοπωνύμιο σχηματίζεται από το σλαβικό επιθετικό τύπο Kosovo τότε θα πρέπει ακολουθώντας το παράδειγμα του ποταμού Βοϊδομάτη (που δεν είναι το μάτι του βοδιού, αλλά voda-mat η μάνα του νερού) να αναζητήσουμε και τον κεντρικό κορμό του ποταμού, τον Καλαμά, στη σλαβική γλώσσα.
Σύμφωνα με τον Ευάγγελο Πριώνη ο Καλαμάς προέρχεται από τη σλάβικη λέξη kaл που σημαίνει πηλός[29] και τη λέξη mat μάνα[30], kaлъmat η μάνα του πηλού, το ποτάμι που κατεβάζει πηλό, το λασπώδες[31]. Αν σκεφτούμε ότι στην αρχαιότητα υπήρχε κοντά στην περιοχή των εκβολών ο Πηλώδης λιμήν[32], στο μεσαίωνα (1361) ο Κακός Πηλός[33] κι ότι οι Τούρκοι ονόμασαν τη γενικότερη περιοχή Τσαμουριά-λασπουριά[34], τότε η άποψη ότι ο Καλαμάς χρωστάει το όνομά του στις πηλώδεις λάσπες που κουβαλάει δεν είναι απίθανη…[35]
[Πρβ. την ονομασία Καλαμάτα (αρχ. Καλάμαι). Χτισμένη στις εκβολές του ποταμού Νέδοντος, μπορεί να έχει την ίδια σλαβική ρίζα με τον Καλαμά, αλλά η κατάληξη -ματ να μεταβλήθηκε από Αλβανούς σε -άτι και από Έλληνες σε -ατα κατά το Καλομάτα. Πρβ. επίσης οικισμό Καλαμάς στην Κρήτη, στο νομό Ρεθύμνης[36]).

[1] Σύμφωνα με τον Δάκαρη η ονομασία του ποταμού είναι προελληνικής καταγωγής: "...Όπως μαρτυρούν η μορφή και ο σχηματισμός αρκετών εθνικών και τοπωνυμίων της Ηπείρου, όπως Θ ύ α μ ι ς (πρβλ. και Θύαμος, νότια της Ηπείρου), Κελυδνός (ποταμός), Πίνδος, Άμυρον (όρος), Κίχυρος, πιθανόν Τόμαρος, Αλισός, Δωδώνη, Ωρωπός, Κασσωπός, Θόλουρος, Κόσσος, Τράμπυα, ένας λαός προελληνικός, ανατολικής καταγωγής, εγκαταστάθηκε στην Ήπειρο στην πρώτη εποχή του χαλκού, στον οποίο οφείλεται πιθανόν η λατρεία της θεάς Φύσεως στη Δωδώνη..." Δάκαρης, Θεσπρωτία, σ. 51.
[2] Patrick Gautier-Dalché , Carte Marine et portulan au XIIe siècle, Collection de l’ école Française de Rome στ. 1307-1308, 1995
[3] F. POUQUEVILLE, Ταξίδι στην Ελλάδα, Τα Ηπειρωτικά, Ίδρυμα Ακτία Νικόπολις, Πρέβεζα 2010 σ.70
[4] Π. Αραβαντινός, Χρονογραφία ο.π., τ.2, σ.65.
[5] Κοκίδης, Οδοιπορικά, σ. 15.
[6] Γράμμα του καθηγητή Νικολάου Γ. Δόσιου προς τον μητροπολίτη Αθηναγόρα. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ, αρ.17, 25-4-1931, σ.2.
[7] Αθανασίου Κίτσου ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΗ ΓΗ Αθήναι 1977, Βιβλιοθήκη Ηπειρωτικής Εταιρείας Αθηνών σελ. 15.
[8] Μπαμπινιώτης, Λεξικό, σ. 814.
[9] Συμεωνίδης, Λεξικό, σ. 99 και σ. 590 Καλαμάς ο ποταμός της Ηπείρου (στις όχθες του οποίου αφθονεί το καλάμι).
[10] Γ. Τσουγιόπουλος, Η Ηγουμενίτσα μας, εφ. Θεσπρωτικά Νέα αρ. 61, 1-6-1949 σ.1.
[11] Κολιούσης, Απάνθισμα, σ. 72.
[12] Σταματελάτος, Σταματελάτου, Λεξικό τ. Β΄ σ.9.
[13] Στέφανος Μπέτης, Ονοματολογία των χωριών νομού Ιωαννίνων, Έκδοση Ν.Α. Ιωαννίνων, Τ.Ε.Δ.Κ. Ιωαννίνων Γιάννινα 1996 σ.83.
[14] Max Vasmer, Die Slaven in Griechenland, Nachdruck, Leipzig 1970, σ.34.
[15] Οικονόμου, Ζαγόρι, σ. 605.
[16] Οικονόμου, Οικωνύμια σ.52.
[17] Σ. Μπέτης, Ονοματολογία σ. 137.
[18] Οικονόμου, Ζαγόρι, σ. 701.
[19] Συμεωνίδης, Λεξικό, τ. B' σ. 1290.
[20] Να σημειωθεί εδώ ότι οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν στα ποτάμια τους ονόματα αρσενικά, ενώ οι Σλάβοι θηλυκά. Έτσι έχουμε ακόμα και σήμερα την Λαγγάβιτσα και από μερικούς και την Τύρια. Ακόμα σε παλιότερη εποχή φαίνεται ότι και ο Σμολίτσας ήταν θηλυκός: «…Έκαμε βροχι κρηα πολλά οπού ηφεραν τα ποτάμια νερο πολη και σέ τόσο ηφερε η σμόλιτζα…» από σημείωση στο Μηναίο Νοεμβρίου της μονής Παλιουρής (σε Μητροπολίτου Αθηναγόρα, Νέος Κουβαράς, εν Ιωαννίνοις 1929 σ. 30 –ανατ. από τα Ηπειρωτικά Χρονικά.) Άλλα θηλυκού γένους ποτάμια και παραπόταμοι στην ευρύτερη περιοχή είναι η Παύλα και οι παραπόταμοί της Λαχοβίτσα (Νίτσος, Μονογραφία, σ. 75) και Στέρα (Νίτσος σ.1).
[21] Vasmer, Slaven, σ.40
[22] Vasmer, Slaven, σ.33-34 και Κ. Οικονόμου, Οικωνύμια σ.112.
[23] Οικονόμου, Οικωνύμια σ.483.
[24] Οικονόμου, Οικωνύμια σ.146.
[25] Οικονόμου, Οικωνύμια σ.258.
[26] Vasmer, Slaven, σελ. 143, Οικονόμου, Οικωνύμια, σανιδογέφυρα (σε έλος), γέφυρα σ. 203
[27] Vasmer, Slaven, σ.51.
[28] Vasmer, Slaven, σ.29.
[29] Οικονόμου, Ζαγόρι, σ. 884 kalъ, πηλός, Οικονόμου, Σλάβικα, σ. 50, Kalъ, λάσπη, ιλύς, Συμεωνίδης, Λεξικό σ. 104, Kalъ βόρβορος, λάσπη.
[30] Το mat εδώ, θα μπορούσε να είναι και το σλαβικό *matъ “πηγή” (Συμεωνίδης, Λεξικό, σ. 887) δηλαδή πηγή του πηλού, της λάσπης.
[31] Πολλά ποτάμια που κατεβάζουν λάσπες, πήραν από την αρχαιότητα ονόματα όπως "Μαύρος" , "Σκοτεινός" "Βρόμικος" κλπ. Ο ίδιος ο Αχέρων, μετονομάστηκε σε Μαυροπόταμος, ο ποταμός Βαρδάρης είναι Παιονική/Ιλλυρική λέξη και σημαίνει «μαύρος»/«βρόμικος» ποταμός, όπως και το θρακικό ανάλογό του «Αξιός» που περιέχει την Θρακο-Ιρανική ρίζα *n.-ksei = «όχι φωτεινός» δηλαδή «μαύρος».
[32] «…Βουθρωτὸν κόλπος με δ λη γ Πηλώδης λιμήν μ λη γ Θύαμις άκρα Αλμίνης μ λη Θυάμιος ποταμού εκβολαί μ δ λη ιβ…» Πτολεμαίου, Γεωγραφική υφήγησις, Βιβλίο τρίτο. Ακόμα και η αρχαία πόλη των Τιτάνων μπορεί να οφείλει την ονομασία της στην παλαιότατη ρίζα της λέξης τίτανος -γύψος. Στα ακκαδικά tidu σημαίνει πηλός (εβραϊκά tit).
[33] «…τον στύλον του ερημίτου [το σημερινό ακρωτήριο Στύλος στα ελληνοαλβανικά σύνορα] τον Πρινέα [;] συν του Κακού Πηλού και της Ηγουμενίτζας…» Αραβαντινός, Χρονογραφία, τ. Β', σελ. 313.
[34] «…η Τσιαμουργιά έχει ηχητικώς πάντοτε σχέσιν με την Τουρκικήν λέξιν τσιαμούρ την υπενθυμίζουσαν τον ηθικόν πηλόν και βόρβορον της Τουρκικής κακοδιοικήσεως…» Ν. Νίτσος, εφ. Θεσπρωτία, 18-3-1936, φ, 275, σ. 4.
[35] Μια σειρά από τοπωνύμια ίσως έχουν διαφορετική ρίζα απ’ ότι έχουν ετυμολογηθεί ως τώρα μια και η παρετυμολογική σύνδεση με το καλάμι είναι ισχυρή. Έτσι, ενώ το διαδεδομένο Καλέντζι παράγεται από το σλαβικό Kalenьcь, μικρός λασπότοπος < παλαιοσλαβικά kalъ πηλός, λάσπη (Vasmer, Slaven, σ. 111) άλλα τοπωνύμια που έχουν ως ρίζα το Καλα- παρότι βρίσκονται «σε βαθύ ρέμα», «σε κοντινό ποταμό» «δεν πρέπει να έχουν σχέση με το νοτιοσλαβικό τόπος με πηλό, λάσπη» Συμεωνίδης, Λεξικό, σ. 594-5.
[36] Σταματελάτος, Σταματελάτου, Λεξικό, τ. Β΄σ. 8.


Σάββατο 1 Μαρτίου 2014

Έθιμα της αποκριάς στη Ραβενή! (και στα χωριά της Μουργκάνας)


Για να θυμηθούμε οι μεγαλύτεροι και να μαθαίνουνε οι μικρότεροι!!!

 Πλησιάζοντας οι μέρες για την Καθαρά Δευτέρα, αναπολώ το χωριό μας κι όσα συνηθίζαμε να κάνουμε κείνες τις μέρες σαν παιδάκια...

Την Κυριακή της Τυρινής το πρωί εκκλησιαζόμασταν και κοινωνάγαμε.'Υστερα πηγαίναμε και ζητάγαμε συγνώμη απ' τους γονείς, τον πάππου, τη βάβω, τον νούνο, τη νούνα και απ' τη μανίτσα που μας ξεγέννησε, με τη φράση: ''σχώρα με''.

Με θυμάμαι σαν τώρα, παιδάκι, με τρόμο να λέω στον πάππου μου -Γιώργο Τζαβόπουλο- ''σχώρα με'' κι εκείνος με βρόντο ν' απαντά ''σχωρεμένη!''. Η βάβω μου η Χρυσούλα έλεγε ''Ο Θεός να μας σχωρέσ'''. Η νούνα απαντούσε ''την ευκή μου, την ευκή μου, να γένετε σαν τα ψηλά βουνά'' κι η μάνα μας -Καλλιόπη Γκόγκου- έλεγε ''την ευκή μου, μέσα απ'την ψυχή μου''.
Αυτό το έθιμο όπως κατάλαβα μεγαλώνοντας ξεκινάει απ' τη συγχωρητική ευχή που διαβάζεται στις εκκλησιές μας ακόμα, κάθε Κυριακή της Τυρινής, δίνοντας ένα παράδειγμα καλοσύνης και ανθρωπιάς προς τον διπλανό μας.

Στο σπίτι κείνη τη μέρα παίζαμε και το χάψα και συμμετειχε όλη η φαμίλια. Τη νύχτα ακολουθούσαν οι μπράτζες. Τρείς τις θυμάμαι. Πηδούσαν οι άντρες μαζί με τα ''παιδιά''. Οι υπόλοιποι χορεύαμε και τραγουδάγαμε..


Κι όπως δε λείπει ο Μάρτης απ τη Σαρακοστή, έτσι δε λείπαν και τα ''μαρτίτσια'' απ' τα χέρια μας που μας τα 'φτιαχνε η μάνα με τις κλωστές απ' τις βελέντζες. Τα φοράγαμαν για να ''μη μας κάψει ο Μάρτης'' κι όταν βλέπαμε το πρώτο χελιδόνι τ' αφήναμε πάνω στα πουρνάρια να τα πάρουν τα χελιδόνια και να χτίσουν τις φωλιές τους..''


Αχ! Ραβενή μου όμορφη
με τις παραλλαγές σου
που με κρατούν αιχμάλωτη
οι τόσες όμορφιές σου.


Υ.Γ.'Ενα μεγάλο μπράβο για την προσπάθεια που γίνεται να βρισκόμαστε κάθε χρόνο και να ζούμε τα έθιμά μας και κυρίως μπράβο που συμμετέχουν σε αυτό τα νιάτα του χωριού μας. Να 'στε καλά παιδιά μου, καλή Αποκριά και ευλογημένη Σαρακοστή. ''Σχωρέστε με''.
Πολυξένη Γκόγκου Παπακωνσταντίνου

Δημοσιεύτηκε στην ομάδα της Ραβενής στο facebook από την βίλλυ Παπακωνσταντίνου





«Ξύυυλα για τσι μπράτζες! Παλούουουκια από τσι χράφτες!»
ΟΙ ΑΠΟΚΡΙΕΣ ΣΤΗ ΡΑΒΕΝΗ


Εκεί στο μισοχώρι κάναμαν και τσι «μπράτζες» τσ’ απόκριες.
Τα παιδιά μαζεύαμαν ξύλα απ’ όλο το χωριό από μέρες, όσο να γιομίσει ο πλάτωνας ως τη γκριμπότα. Πάντα τα μαζεύαμαν, λέγαμαν κι ένα τραγούδι, σα να φοβερίζαμαν:

«Ξύυυλα για τσι μπράτζες! Παλούουουκια από τσι χράφτες!»

Άχαε ο τόπος από τσι φωνές. Καμπόσες γυναίκες μας ήλεγαν μοναχές τους: «Διαβείτε κι από δω μωρέ σκασμένα να πάρετε τούταγια τα κλαρούδια!». Καμπόσες μας έδιναν καμιά τσιέτα, ούτε ζαλίκι καλά, καλά, όσο για να μας περγελάσουνε. Κόταγαν να μη δώκουν; Ήξεραν τη νύχτα τι θα τσι βρει. Ταχιά, πάντα σκόλαγαν τα ξύλα, μας έστελναν οι μεγάλοι να πάμε να κλέψωμε απ’ τσι θημωνιές.

Όποιος δεν είχε δώκει απ’ τη μέρα, την πλήρωνε τη νύφη πρώτος. Όλα τα πουρνάρια που είχε για το φούρο κι όλη τη θημωνιά μπορεί να σκώναμαν, χέρι με χέρι, άμα δε μας έπαιραν χαμπέρι! Μπροστά στην Εκκλησιά έκαναν οι μεγάλοι τη φωτιά τότες. Έφτανε η μπράτζα τα μεσουράνια. Γιόμιζε ο τόπος πιτσιλήθρες όταν έριναν καμιά κλάρα από πουρνάρι. Το καρβούνισμα πάαινε οριό. Άμα τήραγες σε καθρέφτη, σκιάζοσουν μαναχός σου. Εμείς τα παιδιά ντυνόμασταν κάμποσα με τίποτε ρουτιά, και μπουλώναμαν και τα μούτρα με κανα μαντίλι λάγιο από τσι βάβες. Άλλοι έφκιαναν προσωπίδες από χαρτόνια και μας έσκιαζαν.

Παντα νύχτωνε, αρχίναγαν οι μεγάλοι και τα αποκριγιάτικα τα παιγνίδια. Το Βαλμά, την καβαλτσούρα, το κατσικάρι, το βελόνι, το ντμπρου… Και κατόπι αρχίναγαν τα τραγούδια τσ’ απόκριγιας: το «ντάφκαρος και μαγκαβέλος», «μπροστινός όπου χορεύει», «τ’ Άγιο Γιάννη γιόρταζα», «μια γριγιά μονοδοντού» και άλλα. Χόρευαν και τον Ντελή παπά, με τον παππου Γιάννη - τον πάππου μου - μπροστά, και τραγούδαγαν με το στόμα. Χόρευαν και το «μωρέ Γιάννη Μπουκουβάλα» και τραγούδαγαν. Καμιά βολά ήφερνε το γραμμόφωνο ο μπαρμπα Βασίλης, και χόρευαν και με ταύτον.

Εμείς τα παιδιά δε λαρώναμαν! Ασιγούρευτα, πέρα, δώθε. Πααίναμαν πίσω από τσι πάππουδες που π'ρώνονταν στη στια, και ρίναμαν μέσα γκελέδες με κατούρι και κατσικάρια, κι έκαναν «Μπαμ!» και έβγαζαν τα δαυλιά όξω. Καίουνταν τα ταλαγάνια και οι βράκες, και τα φουστάνια των γυναικώνε, από τα καρβούνια που πετάουνταν. Πάαινε ο σκουσμός από τσι γυναίκες οριό. Μας έπαιραν κυνήγι απάνω τα σοκάκια κατόπι, με τα σκόπια και με τα λιθάρια, αλλά πού να μας πιάκουν. Χανόμασταν μεσ’ τα τζάτια, όσο που να ματά ‘ρθομε πάλε για ζουλούμια. Τσι τσιούπρες όλες τσι κάναμαν γκαμπράνι από τα καρβουνίσματα. Όλος ο κόσμος άντενε με τε μας, κατσιαούνια μας ήλεγαν!Καμπόσοι μεγάλοι κάθουνταν στην προύσια ως το πουρνό, που διάβαινε ο κόσμος για την Εκκλησιά. Γένονταν και άργανο απ’ τα ούζα καμπόσοι, γι αυτό.

(Απόσπασμα από το κείμενο "Η εποχή του πλαστικού" του παπα-Γιώργη μας)


Καλές απόκριες και καλή Σαρακοστή σε όλους!