Ανακοινωση

Στην Ήπειρο «την καταντικρύ, την κατά Κέρκυρα ήπειρο» κατά τον Θουκυδίδη ή «την Αρχαία Ελλάδα» κατά τον Αριστοτέλη.
Στην Ήπειρο, την «Αρχέγονη Ελλάδα» την πατρίδα της Ευρώπης – συζύγου του Δωδωναίου Δία αλλά και του Αχιλλέα.
Στην Ήπειρο, στις λαμπρές εκκλησίες της οποίας εικονίζονται μαζί με τους αγίους, ο Πλούταρχος, ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης.
Στην Ήπειρο, στα βουνά της οποίας πολέμησαν οι γόνοι των Ηρακλειδών αλλά και οι Σουλιώτες.
Στον τόπο, όπου ο βράχος δένεται με το ελάχιστο χώμα και τις ρίζες του πουρναριού και της κουμαριάς.
Στον άγονο τόπο, τον τόσο γόνιμο.
Με τις αρχαιότητες και τα μνημεία του, με τους μύθους να μπλέκονται με την πλούσια ιστορία του.
Στον τόπο αυτό ανήκουμε και εμείς.
Έχουμε το προνόμιο να βιώνουμε την ιερότητα αυτού του χώρου, να βαδίζουμε στ’ αχνάρια «των ανυπτόποδων Σελλών»

και να ακούμε το θρόισμα της ιερής βελανιδιάς.
Εδώ αναπνέουμε…

ΟΔΗΓΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΜΟΥΡΓΚΑΝΑΣ

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΜΟΥΡΓΚΑΝΑΣ Τηλ. 210 - 5202977 (www.mourgana.gr)

ΔΗΜΟΣ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Τηλ. 26640.29091 & 029037
ΚΕΠ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Τηλ. 26640.29002 & 029001
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Τηλ. 26640.22203
ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Τηλ. 26640.22393
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Τηλ. 26640.23199
ΤΑΞΙ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Τηλ. 26640.22026
ΤΑΞΙ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑΣ Τηλ. 26640.41366
ΚΤΕΛ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ (ΦΙΛΙΑΤΕΣ) Τηλ. 26640.22209
ΚΤΕΛ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ (ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ) Τηλ. 26650.22309
ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΥΝΟΡΙΟΦΥΛΑΚΩΝ ΛΙΑ Τηλ. 26640.41790


Επισκεφθείτε το ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ στο χωριό Τσαμαντά
Μετεωρολογικός σταθμός Τσαμαντά (Live cam)

Μπορείτε να μείνετε στους Ξενώνες που λειτουργούν στα χωριά:
Καλλιθέα Τηλ. 26640.41330
Κεραμίτσα (εκκλησία) Τηλ. 26640.41226
Κεραμίτσα (ιδιωτικός) Τηλ. 26640.41021
Κρυονέρι (Αδελφότητα Κρυονερίου) Τηλ. 26640.41651
Λια Τηλ. 26640.41602
Μηλέα (Δημοτική επιχείρηση) Τηλ. 26640.42052

Hotel «Arktouros» - Monodendri / Zagorohoria

Hotel «Arktouros» - Monodendri / Zagorohoria
Hotel «Arktouros» - Monodendri / Zagorohoria - Ioannina

«Η πίτα της Κικίτσας»

«Η πίτα της Κικίτσας»
«Η πίτα της Κικίτσας» στο Ζαγόρι

Ιππικό Πάρκο Λεπτοκαρυάς Θεσπρωτίας

Ιππικό Πάρκο Λεπτοκαρυάς Θεσπρωτίας
«Ιππικό Πάρκο Λεπτοκαρυάς Θεσπρωτίας» - ΑΝΟΙΧΤΑ ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΑΠΟ 19.00 ΕΩΣ ΑΡΓΑ / ΓΙΑ ΠΡΩΙΝΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΤΗΛ. ΣΤΟ 6978 933 655

Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2012

Σωτήρης Δημητρίου: Με το πνεύμα και την ψυχή αφημένα στη Μουργκάνα


ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Ο "ΔΙΚΟΣ" ΜΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
[Συνέντευξη του συγγραφέα στην εφημερίδα: ΘΕΣΠΡΩΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ"]

Ηπειρώτης, Θεσπρωτός, Ηγουμενιτσιώτης, Ποβλιώτης, φανατικός πατριδολάτρης, άνθρωπος της διαννόησης και των γραμμάτων, δόκιμος συγγραφέας, πεζογράφος και λογοτέχνης, κατέχει επίζηλη θέση στο στερέωμα της σύγχρονης Ελληνικής Πεζογραφίας. Έχει κάνει γνωστή την Ήπειρο, τη Θεσπρωτία, την Ηγουμενίτσα, την Πόβλα, το Φιλιάτι, τη Μουργκάνα μέσα από τα έργα του, τα οποία έχουν εκδώσει γνωστοί εκδοτικοί οίκοι των Αθηνών, πολλά από αυτά έχουν μεταφραστεί σε τρείς και τέσσερις ξένες γλώσσες, έχουν γίνει σενάρια για ταινίες και διάσημοι σκηνοθέτες τα "ανέβασαν" ως θεατρικά έργα. Ο Σωτήρης Δημητρίου που ζεί και γράφει στην Αθήνα, εμπνεόμενος κατά κύριο λόγο από τη Θεσπρωτία και τη Μουργκάνα, με το... σώμα του εκεί και το πνεύμα και την ψυχή του στην ιδιαίτερη πατρίδα του σε μια συνέντευξη εφ' όλης της ύλης .



Πόβλα, το χωριό του Σωτήρη Δημητρίου
" ...το απομεσήμερο το λεωφορείο αγκομαχώντας, γιατί ήταν ασφυκτικά γεμάτο και ο δρόμος χωμάτινος, ανηφορικός, όλο κογκέλες, ξεκίναγε για τα χωριά της Μουργκάνας.
Άι-Νικόλας, Άγιοι Πάντες, Παλιοχώρι, ανηφόρες, στροφές, μια στροφή ακόμα και να το χωριό μου, η Πόβλα. Μαγευτικός δρόμος, μαγευτικά χωριά. Λες και οι πλαγιές οι ντυμένες με κουμαριές, τσέρα, χελιδρονιές, δάφνες, οι χείμαρροι που ξεπηδούσαν εδώ και κει, τα λιθάρια και τα μονοπάτια ενσωμάτωσαν ό,τι ομορφότερο και ευγενέστερο από τις ανθρώπινες ζωές αιώνων......Ο όγκος της Μουργκάνας μπροστά μας..."
(Σωτήρης Δημητρίου, Πάσχα τ' Απρίλη, από τη συλλογή διηγημάτων: "Η φλέβα του λαιμού")


Εξαιρετικό αφιέρωμα στον Σωτήρη Δημητρίου
από την ιστοσελίδα του ΤΣΑΜΑΝΤΑ.

Πέμπτη 26 Ιανουαρίου 2012

Συνάντηση Γλουστινής «Νεολαίας» (λέμε τώρα...!)

Προσοχή! Προσοχή…! Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου η Γλουστινή Νεολαία συναντιέται στο Γκάζι με σκοπό να πιει ένα ποτάκι (και 2 και 3…) και πάνω από όλα να συσφιχτούν οι σχέσεις μας!!! Παρακαλούνται όλοι οι Γλουστινοί και οι Γλουστινές όπως μεταδώσουν το γεγονός στα πέρατα της γης, με λίγα λόγια ειδοποιήστε όσους συγγενείς και συγχωριανούς μπορείτε γιατί η επικοινωνία είναι δύσκολη. Δεκτοί στην παρέα είναι και οι φανατικοί θαυμαστές της Γλούστας μας……
Από τις 20:30 και μετά θα αρχίσουμε να μαζευόμαστε….. μπορείτε να έρθετε ό,τι ώρα θέλετε, το πιθανότερο να είμαστε εκεί μέχρι αρκετάααααα αργά!! Το μαγαζί είναι 3 λεπτά από το μετρό στο Γκάζι.
Τηλέφωνα επικοινωνίας για οτιδήποτε:

Ντάφλος Βασίλης 6970222259 και Πανταζόπουλος Ανδρέας 6972112239

Προσοχή: δεκτές ηλικίες μόνο από 12 μέχρι 112 ετών...!!!

Το μαγαζί είναι το ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΑ και βρίσκεται: Τριπτολέμου ३३ Γκάζι

Τρίτη 24 Ιανουαρίου 2012

Η Ακαδημία Αθηνών βράβευσε τον ποιητή της Μουργκάνας, Μιχάλη Γκανά!


Με το Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη τίμησε η Ακαδημία Αθηνών, τον Μιχάλη Γκανά για το σύνολο του έργου του.
Ο Μιχάλης Γκανάς γεννήθηκε στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας το 1944. Από το 1962 ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Βιβλιοπώλης επί μία δεκαπενταετία, συνεργάστηκε αργότερα με την τηλεόραση ως επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών και σεναριογράφος, ενώ δούλεψε επί σειρά ετών ως κειμενογράφος στο χώρο της διαφήμισης.
Το 1991 μετέφρασε τις Νεφέλες του Αριστοφάνη για το Θέατρο Τέχνης – Κάρολος Κουν και τους Επτά επί Θήβας του Αισχύλου για το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πατρών.
Το 1994 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το βιβλίο του Παραλογή.
Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, ενώ στίχοι του έχουν μελοποιηθεί από γνωστούς Έλληνες συνθέτες: Μ. Θεοδωράκης, Ν. Μαμαγκάκης, Ν. Ξυδάκης, Δ. Παπαδημητρίου, Ν. Κυπουργός, G. Bregovic, A. Dinkjian κ.ά.

Πηγή: Epirus post



Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2012

Ο Μιχάλης Γκανάς μιλάει για την μεταπολεμική Μουργκάνα.


«Έφτιαξαν δρόμο για να αδειάσει το χωριό, έλεγε ένας συγχωριανός μου. Δεν έμενε κανείς μετά. Φτώχεια φοβερή»...

[Αφιέρωμα της εφημερίδας "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" στον ηπειρώτη ποιητή Μιχάλη Γκανά]
[Δημοσίευση : 25 Nοεμβρίου 2008  ]

Η Ήπειρος του Μιχάλη Γκανά

Ο ποιητής ανακαλεί μνήμες και μας ξεναγεί στη δική του «πατρίδα των απόντων»

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ
Η Ηπειρος είναι αναπόσπαστο κομμάτι στη ζωή και την τέχνη του ποιητή Μιχάλη Γκανά. Εκεί γεννήθηκε, εκεί πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του, εκεί πήγε σχολείο, εκεί ζουν ακόμα ο πατέρας του, συγγενείς και φίλοι του, και κυρίως η Φύση της Ηπείρου, που εξακολουθεί να τον μαγεύει. Ο δωρικός του λόγος και ο εσωστρεφής του χαρακτήρας ασφαλώς έλκουν την καταγωγή τους από την Ηπειρο. Στη συζήτησή μας σκιαγράφησε την Ηπειρο του πολέμου και του Εμφυλίου, την Ηπειρο της φτώχειας και των μεταναστών, αλλά και την Ηπειρο της αθωότητας. Ενα διαφορετικό ταξίδι προς τα πίσω, γοητευτικό και εξομολογητικό.

Γεννήθηκε στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας, στον συνοικισμό Καμίτσανη, το 1944. Είναι ένα ορεινό χωριό στους πρόποδες της Μουργκάνας, που τότε ήταν κεφαλοχώρι και πριν από τον πόλεμο ζούσε κυρίως από τα εμβάσματα των μεταναστών. Οι κάτοικοί του έφευγαν είτε για το εξωτερικό είτε για τα πεδινά της Ηπείρου, όπου υπήρχε γεωργική απασχόληση.
«Δεν τους κρατούσε ο τόπος τους ανθρώπους. Να φανταστείς για κάποιον που είχε οικονομική άνεση, λέγαμε «αυτός το 'χει Αρτα και Πρέβεζα», παραπέμποντας στην ευμάρεια των πεδινών της Ηπείρου».

Οι άνθρωποι εκεί ζούσαν από την κτηνοτροφία και τις μικρές οικογενειακές γεωργικές καλλιέργειες. «Λίγο καλαμπόκι, λίγο σιταράκι... Τίποτα δεν ήταν πολύ» λέει ο Μιχάλης Γκανάς, συμπυκνώνοντας με τον δικό του ποιητικό τρόπο την ανέχεια της περιοχής. Τότε είχε 1.200 κατοίκους, είχε φαρμακείο, με δασκάλους, με τρία σχολεία το 1956, είχε καφενείο και το πρώτο ραδιόφωνο, που έβαζε ένα τέταρτο ηπειρωτικά τραγούδια. Σήμερα έχουν απομείνει μερικοί γέροντες και οικογένειες μεταναστών. Και το μοναδικό καφενείο που υπάρχει ανοίγει όποτε μπορεί ο ιδιοκτήτης του.

Ελάχιστα θυμάται από εκείνα τα πρώτα τέσσερα χρόνια της ζωής του στο χωριό. Οπως ελάχιστα θυμάται από τον Εμφύλιο, παρ' ότι ζούσε σε μια περιοχή που δοκιμάστηκε σκληρά. «Είναι θαμπές εικόνες και δεν είμαι σίγουρος αν είναι δικές μου μνήμες ή αν είναι προσχώσεις από τις αφηγήσεις των μεγάλων». Θυμάται θαμπά μια σπηλιά που είχαν κρυφτεί όταν έφτασαν οι αντάρτες στο χωριό κι ένα διάχυτο φόβο από τις σκληρές μάχες που διεξάγονταν γύρω. Και κατά την υποχώρηση των ανταρτών, βρέθηκαν, όχι με δική τους επιθυμία, από την άλλη πλευρά των συνόρων. «Καβαλάμε το βουνό, κάνουμε ένα χρόνο Αλβανία, στην αρχή στα χωριά της ελληνικής μειονότητας και μετά στη Σκόρδα, στη Βόρεια Αλβανία. Πεινάσαμε πολύ τότε...». Αργότερα έφτασαν στην Ουγγαρία, στο χωριό Μπελογιάννη, και κατάφεραν να επιστρέψουν στην Ελλάδα το 1954 ως «απαχθέντες».

Είχαν πολλή αγωνία μέχρι να φτάσουν. Τους είχαν τρομοκρατήσει κιόλας πριν φύγουν: «Ηταν ένας γαλατάς εκεί που μας έλεγε «μην εμπιστεύεστε τους κομμουνιστές. Οταν σας βάλουν στο τρένο σε κάθε σταθμό θα κοιτάτε τους σιδηροδρομικούς. Αν έχουν αστέρι κόκκινο, πάτε για Σιβηρία». Και στο ταξίδι έβαζαν εμάς τα παιδιά να κοιτάμε. «Δεν έχουν αστέρι» τους λέγαμε. Είχαμε μπει στην Αυστρία. Βγήκαμε με δύο καράβια, το «Μιαούλη» και το «Αιγαίο», στην Ηγουμενίτσα. Η πρώτη έντονη εικόνα απ' αυτό το ταξίδι που έχω είναι η Βενετία. Με το που βγήκαμε στο λιμάνι, μας πρόσφεραν οι Ιταλοί ψωμί και πορτοκάλια. Εμείς πρώτη φορά βλέπαμε πορτοκάλια. Οι μεγαλύτεροι βέβαια βούρκωσαν, γιατί το άρωμα τους έφερνε μνήμες. Οταν βγήκαμε, τον Φεβρουάριο του 1954, στην Ηγουμενίτσα υπήρχε πολλή συγκίνηση. Εκεί είδα για πρώτη φορά μπλε οινόπνευμα. Στην Ουγγαρία υπήρχε μόνο το άσπρο». Ανέβηκαν στους Φιλιάτες με το λεωφορείο κι από κει με τα πόδια και με μουλάρια στο χωριό. «Μες στη λασπουριά, μου θύμισε την πορεία στο μέτωπο του Ελύτη».


Σε μια στροφή του δρόμου, απέναντι από το χωριό είδε ξανά τη χαρακτηριστική εικόνα του ηπειρωτικού τοπίου με τα πεζούλια και το χωριό του. «Μου φάνηκε τόσο μίζερο και τόσο ξένο σε σχέση με την Ουγγαρία, παρ' ότι ήταν ένα χωριό - σπιρτόκουτο το «Μπελογιάννης», φτιαγμένο ειδικά για μας, αλλά είχε στοιχειώδεις υποδομές». Μολονότι είχε αρχίσει η βοήθεια της ανασυγκρότησης των πληγεισών περιοχών από τους πολέμους της δεκαετίας του '40, έζησαν πολύ δύσκολα. Αλλά ποτέ δεν ξανάφτασε τους κατοίκους που είχε προπολεμικά.
«Εφτιαξαν δρόμο για να αδειάσει το χωριό, έλεγε ένας συγχωριανός μου. Δεν έμενε κανείς μετά. Φτώχεια φοβερή».

Ο Μιχάλης Γκανάς ξαναμπήκε στους ρυθμούς του χωριού, στον Τσαμαντά τελείωσε το Δημοτικό, στους Φιλιάτες έβγαλε το Γυμνάσιο κι από τότε, το 1962, ζει στην Αθήνα. Ελάχιστα χρόνια έζησε ουσιαστικά στον γενέθλιο τόπο, αλλά τον δένουν πολλά.
«Για μένα η Ηπειρος είναι η πατρίδα των απόντων, κι ένας από τους απόντες είμαι κι εγώ».

Τα χρόνια του Γυμνασίου τα πέρασε στους Φιλιάτες, και στο χωριό ανέβαινε Χριστούγεννα, Πάσχα και καλοκαίρι. Εκείνα τα χρόνια «το χωριό ήταν η πατρίδα μου. Ισως γιατί πρώτη φορά απομακρύνθηκα από την εστία μου. Θυμάμαι να επιστρέφω στους Φιλιάτες πολύ βαρύθυμος».

Εζησε σ' ένα ήρεμο οικογενειακό σπίτι, με οικογενειακές γιορτές και κορυφαίο το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου, που βέβαια ήταν για όλους η ευκαιρία για κοινωνική συναναστροφή, αλλά και φλερτ. Ομως η μεγάλη τους διασκέδαση η καλοκαιρινή ήταν το μπάνιο στις γούρνες ενός παραπόταμου. Εκεί έμαθε μπάνιο ο Μιχάλης Γκανάς «με νερόφιδα και χέλια παρέα». Το μεγάλο γεγονός όμως ήταν το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου που κρατούσε τρεις μέρες. Ο φωτογράφος που ερχόταν από την Ηγουμενίτσα ή τους Φιλιάτες ήταν ένα από τα γεγονότα του πανηγυριού. «Ηταν από τα πράγματα που μας έδιναν χαρές. Για μένα ήταν και το διάβασμα από ένα σημείο και μετά. Είτε δανειζόμουν βιβλία από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη ή από φίλους είτε αγόραζα πού και πού από ένα χαρτοπωλείο». Εκεί άρχισε να αναδύεται η φλέβα του γραφιά. Κάτι άρχισε να σκαρώνει από τότε, αλλά κυρίως θυμάται περισσότερο τη διάθεση που του γεννήθηκε τότε. Ηταν μέτριος μαθητής, αλλά έγραφε εξαιρετικές εκθέσεις. «Ανέβαινε στο χωριό στις διακοπές με όλα τα σχολικά βιβλία, τα οποία δεν άνοιγα ποτέ».

Ομως, όπως συμβαίνει συνήθως, την Ηπειρο τη γνώρισε μετά, όταν πια είχε κατεβεί στην Αθήνα. Μετά ήταν που πήγε στη Δρακόλιμνη, στην Πίνδο, μετά ήταν που γνώρισε και έζησε καλύτερα τα Γιάννενα και τ' αγάπησε. Μετά ήταν που επισκέφτηκε την Αρτα και την Πρέβεζα, που φάνταζαν μυθικές στα παιδικά του χρόνια. Οταν δούλευε ως βιβλιοπώλης στη «Δωδώνη» ντρεπόταν να πει ότι δεν έχει επισκεφτεί ποτέ τα γνωστά μέρη της Ηπείρου. Οι μόνες σχολικές εκδρομές που έκανε ήταν μια φορά στη Σαγιάδα και άλλη μια φορά στην Ηγουμενίτσα. Εκεί, στην Ηγουμενίτσα, μαθητής Γυμνασίου ήταν που πρωτοέφαγε παγωτό. Εκεί υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα, υπάρχουν ψυγεία και υπάρχουν παγωτά. «Είχα πάρει παγωτό ξυλάκι κακάο. Τη θυμάμαι ακόμα τη γεύση. Στους Φιλιάτες ήμασταν εγκλωβισμένοι. Είχε έναν κεντρικό δρόμο και αναγκαστικά θα περνούσες από κει, όπου και να πήγαινες».

Τι αναζητάει και τι βρίσκει πηγαίνοντας πια στην Ηπειρο; Βρίσκει κατ' αρχήν τον πατέρα του, αλλά κυρίως βρίσκει τη Φύση και το τοπίο που έχει μείνει απείραχτο.
«Βρίσκω τη Φύση που παίρνει την εκδίκησή της. Ο άνθρωπος δεν υπάρχει και η Φύση είναι πια εξαγριωμένη. Κοντεύει να μπει μέσα στα σπίτια».
Στα Γιάννενα πρωτοπήγε φοιτητής και από τότε πηγαίνει όποτε μπορεί. «Με τρελαίνουν τα Γιάννενα, μ' αρέσουν πολύ». Τώρα βρίσκει πάντα χρόνο να περάσει, έχει φίλους εκεί, έχει αγαπημένους χώρους και κάθε φορά χαίρεται την πόλη-θρύλο των παιδικών του χρόνων.

Ο Μιχάλης Γκανάς τώρα τελευταία επισκέπτεται συχνότερα τον Εθνικό Κήπο στην Αθήνα, και για το πράσινο, όπως λέει, αλλά κυρίως για ν' ακούσει νερό ελεύθερο να τρέχει. Είναι ένας ήχος που τον παραπέμπει στα παιδικά του χρόνια. «Εδώ τα νερά είναι όλα μέσα στους σωλήνες».


Αγαπημένες διαδρομές...
Στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στην Καμίτσανη.
Στο ΚΤΕΛ του Νομού Ιωαννίνων, στο καφενείο του οποίου θα πιει οπωσδήποτε μέτριο ελληνικό, συνήθως μόνος.
Κάνει κάθε φορά περίπατο στα στενά δρομάκια του Κάστρου των Ιωαννίνων με στάσεις στο Τζαμί Ασλάν Πασά και στο Φετιχέ Τζαμί.
Ενας περίπατος στο Νησί των Ιωαννίνων που φτάνει μέχρι τη Μονή του Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπινών.

...και στάσεις
«Ες αεί», ρεστοράν με θόλο σε παλιά αποθήκη στην εβραϊκή γειτονιά των Ιωαννίνων. Σπεσιαλιτέ οι παραδοσιακές πίτες.
«Πρεσβεία». Μπιραρία με ξύλινη μπάρα και ποικιλία από μπίρες στο Κάστρο των Ιωαννίνων.
«Μεζεδοκαμώματα» στο Κάστρο Ιωαννίνων. Για μεζέ και κρασί χύμα.
Για ποτό και μουσική προτιμώ το «Θυμωμένο πορτρέτο» (Καποδιστρίου 20, Γιάννενα). Σχήματα με τζαζ και μικρασιάτικα τραγούδια.
«Γυαλί καφενέ» (οδός Ανεξαρτησίας), μουσικό καφενείο.


Πηγή: Εφημερίδα: "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" /Ταξίδια

Κυριακή 22 Ιανουαρίου 2012

Κοπή πρωτοχρονιάτικης πίτας για το 2012 από την αδελφότητα Γλούστας.


Πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία σήμερα, η καθιερωμένη κοπή πίτας από την αδελφότητα Κεφαλοχωρίου (Γλούστας) "Ο Πρόδρομος" στην αίθουσα της ομοσπονδίας Μουργκάνας.
Μετά την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας ακολούθησε παραδοσιακό γλέντι ενώ κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης τιμήθηκαν με ειδική πλακέτα οι οικογένειες των ιδρυτών της αδελφότητας [ΜΟΥΤΣΟΥ-ΤΣΙΤΟΠΟΥΛΟΥ -ΛΙΟΝΤΟΥ]  για την συνολική προσφορά τους.


Τέτοιες εκδηλώσεις είναι αναγκαίες ώστε να αναθερμανθούν και να συσφιχθούν οι σχέσεις μεταξύ των συγχωριανών και κοντοχωριανών, ειδικότερα σήμερα που οι δυσκολίες της εποχής επιβάλλουν να είμαστε ενωμένοι και κοντά ο ένας στον άλλον.
Πάντα τέτοια λοιπόν, και του χρόνου ακόμα περισσότεροι Γλουστινοί και Γλουστινές να βρεθούμε και πάλι μαζί στην κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας της αδελφότητάς μας.




Οδοιπορικό στα χωριά της Μουργκάνας

[Αφιέρωμα στα χωριά της Μουργκάνας από την εφημερίδα: "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"]
Θεσπρωτία: Μια άγνωστη όμορφη Ελλάδα

«Βρε παιδιά, αν είστε δημοσιογράφοι, γράψτε κάτι γι’ αυτόν τον τόπο που συνέχεια ερημώνει», λέει ο παπα-Γιάννης από το χωριό Γηρομέρι, κι εμείς οφείλουμε να τον ακούσουμε. Βρισκόμαστε, άλλωστε, στη μακρινή Θεσπρωτία, όπου με ορμητήριο τους Φιλιάτες επισκεπτόμαστε τα χωριά της Μουργκάνας και έπειτα πάμε παραλία· εδώ, στην άγνωστη βορειοδυτική Ελλάδα, υποδεχόμαστε τη νέα χρονιά με ένα από τα ωραιότερα ηλιοβασιλέματα της χώρας.

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΝΤΙΝΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΝΙΚΟΣ ΕΞΑΡΧΟΠΟΥΛΟΣ


Είναι ένας τόπος που είχα επισκεφτεί παλαιότερα, αποσπασματικά και «επί τροχάδην», αλλά, επειδή μου είχε αφήσει ως επί το πλείστον καλές εντυπώσεις κι επειδή ακόμα φυτρώνει εκεί φλισκούνι και άγρια μέντα, αποφάσισα να την εξερευνήσω περισσότερο. Έτσι, μαζί με τον Νίκο, τον φωτογράφο, και το εξαιρετικό Suzuki Grand Vitara, ένα χειμωνιάτικο πρωί ξεκινήσαμε για τη μακρινή Θεσπρωτία. Ο συντομότερος δρόμος είναι μέσω Ρίου και από εκεί για Αμφιλοχία, Πρέβεζα και Ηγουμενίτσα. Επειδή, όμως, έχω μια απέχθεια στην εθνική Κορίνθου - Πατρών, πήγα μέσω Λαμίας - Τρικάλων - Γρεβενών, όπου πήρα την Εγνατία για Γιάννενα και Ηγουμενίτσα και από εκεί για Φιλιάτες, που είναι ο βορειότερος και μεγαλύτερος δήμος του νομού και συγχρόνως ο κύριος προορισμός της εξόρμησής μας. Μετά, λοιπόν, από αρκετές στάσεις και πολλά-πολλά χιλιόμετρα, κάποια στιγμή κατά το σούρουπο μπήκαμε στους Φιλιάτες. Βρήκαμε μια καλή ταβέρνα στην είσοδο και σταματήσαμε για φαγητό. Και μετά τα εξαίρετα αρνίσια παϊδάκια ήμασταν πια έτοιμοι για ύπνο.

ΟΙ ΦΙΛΙΑΤΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΡΓΚΑΝΑΣ

Οταν κοιμάσαι νωρίς, τότε ξυπνάς νωρίς, ή κάπως έτσι, λέει το τραγούδι του Κηλαηδόνη. Θα είχαμε μια πολύ γεμάτη μέρα μπροστά μας κι έτσι η «στρατιωτική» έγερση στις 6 π.μ. δεν ήταν υπερβολή. Μαζί με τον καφέ ξαναδιάβασα λίγο τις σημειώσεις και κάποια βιβλία και φυλλάδια για την περιοχή.

Η Θεσπρωτία είναι το βορειοδυτικό κομμάτι της Ηπείρου και όλος ο νομός, με πρωτεύουσα την Ηγουμενίτσα, έχει έκταση 1.515 τ.χλμ. και πληθυσμό περίπου 46.000 κατοίκους. Εδώ οι δυτικές οροσειρές της Πίνδου χαμηλώνουν σταδιακά προς τη θάλασσα σχηματίζοντας στενόμακρες κοιλάδες ανάμεσά τους και μικρές πεδιάδες στα παράλια, από τις προσχώσεις των ποταμών Καλαμά και Αχέροντα. Το κλίμα είναι πολύ ήπιο, ιδίως στα παράλια.
Ηλιοβασίλεμα στο Σκάλωμα της Σαγιάδας
Η οικονομία της περιοχής βασίζεται, κατά κύριο λόγο, στην αγροτική παραγωγή. Στις πεδινές εκτάσεις, στις εκβολές του Καλαμά και του Αχέροντα, καλλιεργούνται εσπεριδοειδή, καλαμπόκι, τριφύλλι, ρύζι και ακτινίδια. Στα παραποτάμια λιβάδια και στα ορεινά βοσκοτόπια αναπτύσσεται η κτηνοτροφία των αιγοπροβάτων και των βοοειδών, ενώ μεγάλη ανάπτυξη παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια ο τουρισμός, το εμπόριο και οι μεταφορές, όπου απασχολείται το 30% του ενεργού πληθυσμού του νομού.

Ξεκινήσαμε τη μέρα μας με περπάτημα μέσα στους Φιλιάτες. Αυτό, βέβαια, μετά μια μικρή επίσκεψη στο δημαρχείο για να ευχαριστήσουμε τους ανθρώπους που μας φιλοξενούσαν. Οι Φιλιάτες έχουν φαρδείς δρόμους αλλά και καλντερίμια. Υπάρχει χώρος και ο τόπος δεν σε «πνίγει», ενώ φαίνεται και μέρος ζωντανό, με κόσμο να κυκλοφορεί. Υπάρχουν και αρκετά παλιά όμορφα σπίτια. Γενικά η έδρα του μεγαλύτερου σε έκταση δήμου της Θεσπρωτίας έχει κάτι να πει. Κι επειδή είναι συνοριακή πόλη, είναι έντονη η παρουσία της αστυνομίας.

Μετά από πολλές φωτογραφίες ξεκινήσαμε για τα όμορφα και μισοερημωμένα ορεινά χωριά του Βορρά, τα χωριά της Μουργκάνας. Στα 6 χιλιόμετρα από τους Φιλιάτες, στην πλαγιά του βουνού Φαρμακοβούνι, βρίσκεται το Φοινίκι, ένας πανέμορφος γραφικός οικισμός, πραγματικό κόσμημα της περιοχής. Θεωρείται από τους καλύτερα διατηρημένους οικισμούς της Θεσπρωτίας, με πετρόκτιστα σπίτια, καμάρες και λιθόστρωτες αυλές.

Το επόμενο χωριό είναι το Γηρομέρι, στα 8 χιλιόμετρα από τους Φιλιάτες. Κτισμένο αμφιθεατρικά σε μια κατάφυτη πλαγιά, είναι γεμάτο από παλιά πέτρινα σπίτια. Θα σας θυμίσει έντονα Ζαγοροχώρι, με εξαίρεση τις κεραμοσκεπές. Το χωριό έχει ένα ιδιαίτερο έθιμο κάθε Δευτέρα του Πάσχα, οπότε οι κάτοικοι πηγαίνουν στο νεκροταφείο με μια λαϊκή/δημοτική ορχήστρα και παίζουν πάνω από τους τάφους τα αγαπημένα τραγούδια των θανόντων. Μας βλέπει ο παπα-Γιάννης με τις μηχανές και πλησιάζει:

- «Βρε παιδιά, αν είστε δημοσιογράφοι, γράψτε κάτι γι' αυτόν τον τόπο που συνέχεια ερημώνει».
- «Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε, πάτερ»
.

Έλαμψε το πρόσωπό του και θέλησε να μας κεράσει ένα τσιπουράκι. Αρνηθήκαμε, γιατί ακόμα είχαμε πολύ δρόμο. Οι νέοι αφήνουν τα χωριά και πάνε στις πόλεις να κάνουν διανομές πίτσας. Παλιότερα άφηναν τα χωράφια και πήγαιναν να γίνουν θυρωροί. Τελικά, μπροστά στην ανθρώπινη βλακεία ακόμα και ο Θεός είναι αδύναμος!
Το μοναστήρι στο Γηρομέρι.
Έξω από το χωριό βρίσκεται η Μονή Γηρομερίου, ένα σημαντικό εκκλησιαστικό μνημείο. Η μονή ιδρύθηκε από τον Άγιο Νείλο τον Εριχιώτη στις αρχές του 14ου αιώνα. Περνάμε διάφορους μικρούς οικισμούς και μετά τον Αμπελώνα, που πρόσφατα απέκτησε και δικό του τελωνείο (βρισκόμαστε μόλις 4 χιλιόμετρα μακριά από τα αλβανικά σύνορα), κατευθυνόμαστε προς Καμίτσιανη και Τσαμαντά.

Η Καμίτσιανη είναι ένας μικρός οικισμός, κτισμένος πάνω από τον ιστορικό ποταμό Ξάνθο και τα περιβόητα στενά του Κόζακα. Εκεί, σε μια πανέμορφη τοποθεσία βρίσκεται η ιστορική Μονή του Αγίου Γεωργίου (1613). Ο ναός αυτός, με τις εντυπωσιακές τοιχογραφίες του 1789, είναι ό,τι απέμεινε από το φημισμένο μοναστήρι της Καμίτσιανης. Ο ηγούμενος του μοναστηριού από το 1898 ώς το 1927, Δαμιανός Πέσχος, υπήρξε ιστορική μορφή της περιοχής, αφού με τη συμβολή του έμειναν ελληνικά τα 16 χωριά της Μουργκάνας.

Λίγο πιο πάνω, βρίσκεται ο Τσαμαντάς, χτισμένος στους πρόποδες της Μουργκάνας, «ένα τσιγάρο δρόμος» από τα αλβανικά σύνορα. Την ονομασία του την οφείλει στη βυζαντινή οικογένεια των Τσαμαντούρων, στους οποίους δόθηκε (13ος αιώνας) ως φέουδο η περιοχή. Βρισκόμαστε 40 χιλιόμετρα από τους Φιλιάτες, σε ένα παλιό κεφαλοχώρι των 1.200 ψυχών, που σήμερα έχει πολλά ερειπωμένα πετρόσπιτα και λίγες δεκάδες κατοίκους (νομίζω 60). Παρά τη «μοναξιά» και την ερήμωση, έχει μια ιδιαίτερη ομορφιά που τονίζεται από την άγρια φύση που το τριγυρίζει. Από τη βιασύνη μας δεν επισκεφτήκαμε το μικρό λαογραφικό μουσείο. Μέσα στο αυτοκίνητο και μεταβολή για Βαβούρι και Λιά.

Το Βαβούρι είναι πανέμορφο, αλλά μισοεγκαταλελειμμένο με περίπου 10 κατοίκους. Εδώ η ερημιά είναι κάτι που «πληγώνει». Ο Λιας (ή η Λια) είναι ένα γραφικότατο χωριό μέσα στο πράσινο, πρώην μεγαλοχώρι της περιοχής, με πληθυσμό 814 κατοίκους το 1928, που ζούσαν από την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Πολλοί τότε έφευγαν στις μεγάλες πόλεις και έκαναν το επάγγελμα του πλανόδιου κασσιτερωτή (καλατζή), μιλώντας μάλιστα και μια ιδιαίτερα συνθηματική γλώσσα, τα λεγόμεννα «καλατζίδικα» ή «αλειφιάτικα». Το χωριό έγινε γνωστό από τον Νικόλαο Γκατζογιάννη (Nicholas Gage) και το βιβλίο του «Ελένη». Στο χωριό μπορείτε να δείτε το αναστηλωμένο σπίτι της Ελένης και πολλά παλιά πέτρινα σπίτια. Στον Λια υπάρχει και ο ομώνυμος ξενώνας, μοναδικός της ευρύτερης περιοχής.

Συνεχίζουμε για Κεφαλοχώρι και Λίστα. Και τα δύο είναι σκορπισμένα στις γύρω ραχούλες. Απ' ό,τι έμαθα για τη Λίστα, δημιουργήθηκε το 1700 από κυνηγημένους που δεν ήθελαν να εξισλαμιστούν. Έτσι η κάθε φάρα (σόι) έπιανε μια ραχούλα κι έκανε το οχυρό της σπίτι. Υποθέτω πως και το Κεφαλοχώρι έγινε με αυτόν τον τρόπο. Κάτω από τη Λίστα περνάμε τις πηγές της Λαγκάβιτσας, μέρος ειδυλλιακό και ιδανικό για όσους αγαπούν να ψαρεύουν την άγρια πέστροφα. Και συνεχίζουμε με νότια κατεύθυνση για την Καλλιθέα, ένα πολύ όμορφο χωριό κτισμένο στην κορυφή ενός λόφου και με εξαίρετη θέα στη γύρω περιοχή. Προς τη βορειοδυτική πλευρά του έχει τη μικρή όμορφη κοιλάδα που σχηματίζει ο ποταμός Λαγκάβιτσα και από την αντίθετη πλευρά έχει δύο λάκκους (χειμάρρους), έναν που ρέει από τις ανατολικές και έναν που ρέει από τις δυτικές πλαγιές. Οι κάτοικοι και εδώ λιγοστοί. Υπάρχει και ένας ξενώνας, αλλά εμείς τον βρήκαμε κλειστό. Ο δρόμος συνεχίζει μέσα σε δασωμένους με βελανιδιές λόφους. Επιστρέφουμε, όμως, σιγά-σιγά γιατί το σούρουπο πλησιάζει αμείλικτο. Έχουμε κάνει σχεδόν ολόκληρο κύκλο. Στο δρόμο μας είναι η Ραβενή με τα αρχαία τείχη στον παρακείμενο λόφο. Κι ενώ έχει αρχίσει και βραδιάζει, μπαίνουμε στο Κόκκινο Λιθάρι, έναν άλλον ωραιότατο οικισμό που έχει και το «Μετέωρο» της Ηπείρου, έναν κόκκινο βράχο με το εκκλησάκι του Αγίου Μηνά πάνω του.

Απέχουμε μόνο 16 χιλιόμετρα από τους Φιλιάτες πια κι έτσι δεν ανησυχώ. Επιστρέφουμε στη βάση μας για «μαμ και νάνι»!

ΚΟΚΚΙΝΟ ΛΙΘΑΡΙ, ΣΑΓΙΑΔΑ

"Η μάνα του νερού" στον Κεφαλόβρυσο.
Άλλη μια πρωινή έγερση για να πάμε πίσω να φωτογραφίσουμε το Κόκκινο Λιθάρι, κι από εκεί στη θάλασσα να δούμε τη Σαγιάδα.

Αφού ανάψαμε το κεράκι μας στον Άγιο Μηνά, γρήγορα για Σαγιάδα με τις ωραίες παραλίες, το λιμανάκι και το Δέλτα του Καλαμά πιο κάτω. Είναι ένα όμορφο, τολμώ να πω, ψαροχώρι από την παραλία του οποίου, το Σκάλωμα, μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα από τα καλύτερα ηλιοβασιλέματα της επικράτειας. Και βέβαια, στο ίδιο μέρος μπορείτε να φάτε φρεσκότατο ψάρι σε τιμές λογικές. Στο δεξί σας χέρι θα δείτε μια μικρή λιμνοθάλασσα με ιαματική λάσπη, όπου τα καλοκαίρια κάνετε δωρεάν τα λασπόλουτρά σας. Εδώ οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τα ιχθυοτροφεία, με την αλιεία, λίγο με τη γεωργία και εσχάτως με τον τουρισμό. Στο Δέλτα του Καλαμά, αφού παραμονεύουμε αρκετή ώρα, κατορθώνουμε να φωτογραφίσουμε κάποια πουλιά. Μαθαίνουμε πως είναι ένας τόπος τον οποίο επισκέπτονται παράνομα αρκετοί κυνηγοί. Μπράβο παιδιά, συγχαρητήρια.

Μετά το φωτογραφικό μας σαφάρι, έχει πάει ήδη μεσημέρι, ό,τι πρέπει για ψαράκι στο Σκάλωμα· να πάρουμε δυνάμεις για τα πεντακόσια τόσα χιλιόμετρα της επιστροφής.



ΠΩΣ ΠΑΜΕ

Οι Φιλιάτες απέχουν 17 χλμ. από την Ηγουμενίτσα στα βορειοανατολικά και 497 χλμ. από Αθήνα μέσω Ρίου - Αμφιλοχίας - Πρέβεζας. Από τη Θεσσαλονίκη μέσω Ιωαννίνων απέχουν 478 χλμ.

ΔΙΑΜΟΝΗ

Φιλοξενία (Φιλιάτες, Τηλ. 26640-41.330). Ως πρώην δημοτικός ξενώνας έχει κάποιες ατέλειες στην κατασκευή του. Κατά τ' άλλα, υπάρχει μια ζεστή και φιλόξενη ατμόσφαιρα και εξαίρετη θέα σε όλο το χωριό. Το δίκλινο στα 40 ευρώ με πρωινό.
Λιας (Λιας Φιλιατών, Τηλ. 26640-41.602, 6977-209.292,www.lias.gr). Πολύ όμορφος πετρόχτιστος ξενώνας, με εξαιρετική εξυπηρέτηση και καλό πρωινό. Το δίκλινο στα 45 ευρώ με πρωινό.

Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo:
www.booking.com

ΦΑΓΗΤΟ

Τα μέρη όπου δεν υπάρχει τουρισμός και οι ταβέρνες δουλεύουν με τους ντόπιους μην τα φοβάστε. Θα φάτε από «αξιοπρεπώς» και άνω. Στις δύο μέρες που καθίσαμε, δεν μπόρεσα να το ψάξω γαστρονομικά. Δεν μπόρεσα να βρω κάτι ιδιαίτερο. Στις δύο ταβέρνες των Φιλιατών φάγαμε καλά κρέατα και στο Σκάλωμα φρεσκότατο ψάρι. Έτσι, πιστεύω ότι, αν επισκεφτείτε την περιοχή, στη χειρότερη περίπτωση θα έχετε τη δική μου τύχη.


Πηγή: εφημερίδα "Η Καθημερινή" / Ταξίδια

Το βρήκα στο ιστολόγιο: THESPROTIA news



Παρασκευή 20 Ιανουαρίου 2012

Ξενάγηση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας

[Από το forum των εκπαιδευτικών Θεσπρωτίας]

Στην είσοδο της πόλης της Ηγουμενίτσας υποδέχεται τον επισκέπτη το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης. Ένα σύγχρονο μουσείο που άνοιξε τις πύλες του στο κοινό μόλις στις 20 Δεκεμβρίου 2009...



...Μερικά από τα εντυπωσιακά χρυσά κοσμήματα που φιλοξενεί στις προθήκες του το αρχαιολογικό μουσείο Ηγουμενίτσας. Όπως διαβάζουμε στον οδηγό του μουσείου χρυσά κοσμήματα έχουν βρεθεί σε διάφορα σημεία της Θεσπρωτίας και από διάφορες ιστορικές περιόδους. π.χ. στο Κεφαλοχώρι βρέθηκαν σε κιβωτιόσχημους τάφους χρυσά στεφάνια του 2ου - 1ου πΧ αιώνα που αποτελούνται άλλα από φύλλα μυρτιάς και άλλα από φύλλα βελανιδιάς. Εκεί επίσης βρέθηκαν και χρυσά ενώτια (σκουλαρίκια) που καταλήγουν σε κεφάλι αιλουροειδούς.

Ο χάρτης με το δίκτυο των αρχαιολογικών χώρων της Θεσπρωτίας
προέρχεται από το ομώνυνο σχετικό εγχειρίδιο που έχει εκδώσει
το υπουργείο Πολιτισμού - Ηγουμενίτσα 2009,
με επιμέλεια της διευθύντριας του μουσείου, κ. Αικατερίνης Κάντα - Κίτσου.

Το κέντρο του δικτύου, σημειωμένο με κόκκινο πάνω στο χάρτη,
είναι το ίδιο το Μουσείο. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας.

Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2012

Καλαμάς ή Θύαμις;


ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ: ΚΑΛΑΜΑΣ
[Γράφει ο Μιχάλης Πασιάκος στην εφημερίδα: "Θεσπρωτών Διαβούλευση"]


Καλαμάς, ο. Το μεγαλύτερο ποτάμι της Θεσπρωτίας που πηγάζει από το Καλπάκι του νομού Ιωαννίνων. Το τοπωνύμιο συναντάται για πρώτη φορά σε πορτολάνο που γράφτηκε στην Πίζα στα μέσα του 12ου αιώνα, ως flumen (ποταμός) Calama δίπλα στο portum Gomitisso (λιμάνι της Ηγουμενίτσας)1.

Ο Φ. Πουκεβίλ υποστηρίζει ότι το όνομα Καλαμάς προέρχεται από το Θύαμις «Από το όνομα επίσης Θύαμις οι Ηπειρώτες προφέρουν Θύαμας ή Κύαμας, από το οποίο προήλθε το Καλαμάς…» αμφισβητώντας τη θεωρία των καλαμιών «…δεν έχω δει ποτέ καλάμια στην κοίτη του…» 2.

Ο Π. Αραβαντινός αντίθετα γράφει: «…Ο ποταμός ούτος…εκ των αφθόνων καλάμων, των εις τας πηγάς του φυομένων εκλήθη Καλαμάς…» 3.

Η άποψη αυτή του Αραβαντινού επικρατεί ως σήμερα, ότι η ονομασία δηλ. Καλαμάς η οποία αντικατέστησε το αρχαίο όνομα του ποταμού Θύαμις, οφείλεται στους καλαμιώνες που υπάρχουν στις πηγές του. «Η ονομασία είναι νεωτέρα οφειλομένη στους καλαμιώνες που αφθονούσαν τόσον στις πηγές όσον και στις εκβολές» 4.

Ο Χ. Συμεωνίδης στα επιθήματα των νεοελληνικών τοπωνυμίων αναφέρεται στον Καλαμά (Θύαμις) < καλάμι. 5. Ο Γ. Τσουγιόπουλος γράφει: «…Εις τας εκβολάς του Θυάμιδος (Καλαμά) υπήρχεν μια πόλις Καλαμίνη. Ο Καλαμάς κατ’ εκείνην την εποχήν είχεν τας εκβολάς του εις το σημερινόν Δρέπανον, πλησιέστατα εις την “Λυγιά” όπου κείνται τα ερείπια…Άραγε εκ του ονόματος της πόλεως ωνομάσθη ο ποταμός Καλαμάς ή εκ του Καλαμά ωνομάσθη η πόλις Καλαμίνη; Μάλλον το δεύτερον…» 6.

Δευτέρα 16 Ιανουαρίου 2012

Στα χωριά της Μουργκάνας, μιαν άλλην εποχή... (2)

ΑΥΤΟΣΑΡΚΑΣΜΟΙ- ΠΕΡΙΠΑΙΧΤΙΣΜΟΙ
Από την εφημερίδα της αδελφότητας Τσαμαντιωτών Αθήνας "Ο Άγιος Δημήτριος"


Τσαμαντάρι, Τσαμαντάρι,
Σ’ είχαν τα χωριά καμάρι!
Τσαμαντούρι, Τσαμαντούρι,
Πώς εγίνηκες γαϊδούρι;

Εμείς το είπαμε αυτό στον εαυτό μας; Οι ίδιοι οι Τσαμαντιώτες;
Αν ναι, σημαίνει ότι μπορούμε να αυτοσαρκαζόμαστε. Μπράβο μας!
Αν όμως το είπαν οι γείτονές μας, τους απαντήσαμε καταλλήλως:

Ο Τσαμαντάς στην ακριτική Μουργκάνα.

1. Στου Μπαμπούρι και στου Λια
φκιάνει ο πειρασμός φωλιά,
στο χωριό του Τσαμαντά
φκιάνει η πέρδικα φωλιά.


Και ακόμη  πιο "χοντρά", με αυτό:

2. Να μας φαν τον κώλο οι Λιώτες,
το σκατό οι Μπαμπουριώτες.


Οι Μπαμπουριώτες μάς απάντησαν βέβαια!


Τσαμαντιώτικος χορός
Κολοκυθομπούρεκος (όχι καλός)


Κι οι Τσαμαντιώτες ανταπάντησαν:

Μπαμπουριώτικος χορός
Κολοκυθομπούρεκος
Τσαμαντιώτικος χορός
όλο ρυζομπούρεκος (πολύ καλός)


Με αγάπη πάντα προς τους γείτονές μας.
[Τα ποιήματα από το βιβλίο του Πέτρου Β. Μάτση «ΤΣΑΜΑΝΤΙΩΤΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ».]


Αίνιγμα

Τ’ Άι Μηνώς εμήνυσα,

τ’ Άι Φιλίππου φίλησα

τα βουνά και ζύγωσα.

Κι αυτού κοντά τ’ Άι Νικολά

να με καλοδεχτείτε.

Τι είναι;


[Από τη μονογραφία του Ν. Νίτσου]


Απάντηση:
(Το Χιόνι ή/και ο χειμώνας)

Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2012

Στα χωριά της Μουργκάνας, μιαν άλλην εποχή...


Παιδικά Τσαμαντιώτικα Τραγούδια
Από την εφημερίδα της αδελφότητας Τσαμαντιωτών Αθήνας "Ο Άγιος Δημήτριος"

Από το αρχείο της κας Σωτηρίας Μούτσου - Χίνου.


«Όσα παιδιά δι' οποιονδήποτε λόγον είχον αποχωρήσει του Σχολείου, δεν εφοβούντο πλέον την διδασκαλικήν τιμωρίαν.
Ταύτα οσάκις συνήντων το δάσκαλο, ιδίως εις μέρη απόκεντρα και μονήρη, εκακολόγουν, επροπηλάκιζον και ενίοτε ελιθοβόλουν αυτόν, άδοντα εν χορώ τους εξής χλευαστικούς στίχους:»


Δάσκαλε Παπαχωνή,
Το ποδάρι σε πονεί,
Το δεξί ή το ζερβί; (1)
Τάντερό σου κρέμεται,
Τι σου κακοφαίνεται;
Από το βιβλίο του Νικολάου Νίτσου




Μανίκι - μύτη
Πολλές φορές κάποια παιδιά, θέλοντας να πειράξουν κάποιο φίλο τους, του έλεγαν:
Κοίτα το μανίκι σου...
Όταν εκείνο «κοίταζε στο μανίκι του», οι φίλοι του του έλεγαν:
Κουτσουλιά στη μύτη σου!!!


Του Διακονιάρη

Διακονιάρη (2), διακοτσούλη,
Τι έχεις μέσα στο σακκούλι;
Ένα σύκο μαραγκούλι (3)
κι άλλο ένα περδικούλι. (4)


Του Κωλογιάννη

Γιάννη, Γιάννη, Κωλογιάννη,
Κωλοτσίμπα τη γομάρα (5)
Να σου κατεβάσει γάλα,
Να το πιεις με τη χουλιάρα.

Κατά το Νίτσο, τα παιδιά με το στιχούργημα σατίριζαν «κάποιον Γιάννη, διαβόητο δια την λαιμαργίαν του προς το γάλα» και κατ’ επέκταση, κάθε λαίμαργο!

Πίτα - κουτσουλιά

Κόφτω πίτα, δε σου δίνω!
Κόφτω κουτσουλιά, σου δίνω!!!

Μαλέκω
Τα παιδιά όταν ήθελαν να πειράξουν κάποια γριά, της τραγουδούσαν το παρακάτω
στιχούργημα:
Ω! μαλέκω Κουρκουλέκω,
είναι νύχτα, δε σε βλέπω!

Από το βιβλίο Πέτρου Β. Μάτση
1. Ζερβός: αριστερός
2. Διακονιάρης: ζητιάνος
3. Μαραγκούλες λέγονται τα ξερά σύκα
4. Η περδικούλα είναι ένα είδος συκιάς και επομένως τα σύκα που προέρχονται από αυτή λέγονται «περδικούλια»
5. Γομάρα: γαϊδούρα

Τετάρτη 11 Ιανουαρίου 2012

Όταν οι βλάχοι του Πωγωνίου περνούσαν απ' τη Γλούστα...

[Ένα εξαιρετικό λογοτεχνικό και πολιτισμικό κείμενο που περιγράφει με γλαφυρότητα και πολύ παραστατικό τρόπο το ταξίδι των κοπαδιών των βλάχων του Κεφαλόβρυσου από το ορεινό Πωγώνι στα πεδινά της Θεσπρωτίας και μας δίνει πολλές χρήσιμες πληροφορίες για όλη αυτή τη διαδρομή, η οποία θα μπορούσε σήμερα να αποτελέσει τον οδικό άξονα που θα συνέδεε την περιοχή των Φιλιατών και της Μουργκάνας με το Πωγώνι και την οδική αρτηρία Κακαβιά - Γιάννενα δηλ. την Ιόνια Οδό.

Άλλωστε, όπως αποδεικνύει και η ιστορία, οι δυο αυτές περιοχές, Πωγώνι και Μουργκάνα / Φιλιάτες, ήταν από πάντα αλληλένδετες και αποτελούσαν η μία συνέχεια της άλλης και εντάσσονταν και οι δύο στον αρχικό σχεδιασμό ΚΑΙ της Εγνατίας Οδού η οποία τελικά δεν ακολούθησε ποτέ τις όχθες του ποταμού Καλαμά...]




ΤΑ ΧΕΙΜΑΔΙΑ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΟ*

ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΟΥΡΟΥ
*αναδημοσίευση από ταΠωγωνιακά Χρονικά”, Τόμος 2, 1996



...Όσα (κοπάδια) ξεκινούσαν από το Κεφαλόβρυσο και τα γύρω από αυτό μέρη, κάνανε το πρώτο κονάκι στο Μέγα (la kebu di la mega) ή στην τοποθεσία Λέπενο, το άλλο κεφαλοχώρι του Πωγωνίου που καταστράφηκε από Τουρκαλβανούς τον 18ο αιώνα.

Από κεί κατέβαιναν στο Ρέμα Γαλάνη, και διέσχιζαν την γραφική κοιλάδα του Γυφτοπόταμου μέχρι την Κάτω Λάβδανη. Ο Γαλάνης ήταν Λιάπης και λέγονταν Ζέπας που αλλαξοπίστησε και είχε τα μαντριά του σε τούτο το μέρος.

Η διαδρομή μέσα από αυτή την κοιλάδα είναι μαγευτική. Τα πρώτα νερά του Γυφτοπόταμου ξεκινούν από τον αυχένα του Αη Νικόλα, μαζεύει νερά από τους λοφίσκους του Κασιδιάρη και της Μουργκάνας, διασχίζει την μικρή κοιλάδα με τα χέρσα χωράφια και κάτω από βαθύσκια πλατάνια συναντά, πέρα από το Ρέμα Γαλάνη, τον Yρίνο και από εκεί στο Αργυρόκαστρο και Ιόνιο.

Ο κακοκουρεμένος Κασιδιάρης, από την αριστερή μεριά και ο αγριωπός όγκος της Μουργκάνας, από τη δεξιά μεριά, όρθιοι σαν μυθικοί γίγαντες, που ζυγιάζει ο ένας τη δύναμη του άλλου, μοιάζουν να δείχνουν τον δρόμο στους αιώνιους τόπους ανεβοκατεβάτες, τουςκάρτα-πολυπλάνητεςκαι να τους προστατεύουν από τους κακούς δαίμονες και τα στοιχεία της φύσης, ενώ η Παναγιά πάνω απο το μοναστήρι του Μακραλέξη, χτισμένο στις μούργκες πλαγιές της Μουργκάνας από την εποχή του Βυζαντίου, στέλνει το αιώνιο γλυκό της φως πάνω από τα κοπάδια και τις οικογένειες τους.

Έχοντας την Στρατίνιστα αριστερά και την Καστάνιανη δεξιά εκεί κοντά στην γέφυρα που ενώνει τώρα τα δυο χωριά κάνουν το δεύτερο κονάκι.

Από κεί περνούσαν το ρέμα της Άσπρης, άφηναν αριστερά το Ψηλόκαστρο, Yημοκόρη, Λάβδανη μέχρι τον αυχένα του Αη-Νίκο, Κάτω Λάβδανης, όπου εγκατέλειπαν την κοιλάδα του Γυφτοπόταμου, άφηναν αριστερά το χωριό Βρίστοβο και ακολουθούσαν την κοιλάδα Λαγκαβίτσα, παραπόταμου του Καλαμά μέχρι την Κάτω Λάβδανη, όπου κάνανε το τρίτο κονάκι, αυχένα του Αη Νικόλα.

Μετά, περνούσαν τις δυο μικρές πέτρινες γέφυρες της Κάτω Λάβδανης, κι ακολουθούσαν το ρέμα του Κοσοβίτικου ποταμού, που πηγάζει από το χωριό Κοσοβίτσα της Β. Ηπείρου, δέχεται τα νερά των πηγών της Μουργκάνας και των Νότιων αντερισμάτων του Κασιδιάρη, λίγο παρακάτω πλουτίζεται με τα νερά των πηγών του Κεφαλόβρυσου που οι Βλάχοι το λένε Isvuru etsel lailioy (πηγή με τα μαύρα νερά) και παραπάνω από την Βροσύνα χύνεται στον Καλαμά και από εκεί στο Ιόνιο.

Όσο ωραία ήταν τούτη η διαδρομή την Άνοιξη, μέσα από θεόρατα πλατάνια και πλούσιους βοσκότοπους της κοιλάδας, τόσο γίνονταν κόλαση, το Φθινόπωρο όταν έβρεχε και πλημμύριζαν τα ποτάμια και λάσπιαζε ο τόπος, ιδίως από την Γλούστα μέχρι το Βορτόπι.

Η διαδρομή άφηνε δεξιά τα χωριά Κουρεμάδι, Λίστα, ενώ αριστερά απέναντι από το ποτάμι ήταν το χωριό Τσιμπουκάτες (Καλλιθέα) ακολουθούσε πότε την δεξιά και πότε την αριστερή κοίτη του ποταμού, μέχρι τις πηγές Κεφαλόβρυσου, οπότε έπιαναν την δεξιά κοίτη, διότι μετά τον εμπλουτισμό του από τις πηγές, το ποτάμι γίνονταν αδιάβατο και κάνανε το τέταρτο κονάκι στο εκκλησάκι της Παναγιάς ή στην θέση Λία Ντούκα.
Η τοποθεσία πήρε το όνομα της από τον Κεφαλοβρυσίτη Βλάχο Λία Ντούκα, που δολοφονήθηκε από ληστές στην εκκλησία της Παναγίας. Τούτος έρχονταν από την περιοχή της Τσαμουριάς, με πολλούς άλλους Κεφαλοβρυσίτες και με πολλά ζώα φορτωμένα λάδι και σε συμπλοκή που έγινε σε αυτό το μέρος οι ληστές σκότωσαν τον Λία Ντούκα και τραυμάτισαν αρκετούς άλλους της παρέας του.

Από εκεί η πορεία εξακολουθούσε έχοντας αριστερά το ποτάμι της Αγ. Μαρίνας που μετά τον εμπλουτισμό του από τις πηγές του Κεφαλόβρυσου, αλλάζει όνομα και λέγεται Λαγκαβίτσα, αφήνουν δεξιά το χωριό Γλούστα (Κεφαλοχώρι) περνούσε μέσα από τους λασπότοπους των οικισμών Γιωτάτικα, Εξαρχάτικα, Λαπάτικα, αφήνει δεξιά το χωριό Γαρδίκι, κόβουν κάθετα τον δημόσιο δρόμο που συνδέει τα χωριά της Μουργκάνας με την Βροσύνα, περνάνε το Ρέμα Τουρίτσας, που έρχεται από το Μπαμπούρι και στο ύψος του χωριού Τσιμπουκάτες, εγκατέλειπαν την κοίτη του Λαγκαβίτσα και ανηφορούσαν τις πλαγιές του όρους Βελούνα, όπου στο ύψωμα αλώνι δίπλα από την εκκλησία κάνανε το πέμπτο κονάκι.

Τούτη είναι η πιο δύσκολη και κοπιαστική διαδρομή, ιδίως το Φθινόπωρο, διότι ο δρόμος από το Γαρδίκι μέχρι το ρέμα Τουρίτσα, είναι βαλτώδης και τα ζώα, φορτωμένα όπως ήταν βάλτωναν στην λάσπη και πολλές φορές ήταν αδύνατο να προχωρήσουν και η κατάσταση γινόταν αφόρητη όταν για να τα βγάλουν από την λάσπη, αναγκάζονταν να τα ξεφορτώσουν και τούτο δεν ήταν καθόλου εύκολο διότι βούλιαζαν και οι ίδιοι μέσα στη λάσπη.

Άλλη μια δυσκολία ήταν το πέρασμα του ποταμού Τουρίτσα, διότι ήταν ένα ύπουλο ποτάμι. Οι ντόπιοι το περνούσαν μπαίνοντας μέσα σε ένα καλάθι που είχαν κρεμάσει πάνω σε ένα σχοινί, δεμένο σε πλατάνια της δεξιάς και αριστερής όχθης. Άλλοτε, περνούσαν πάνω σε μια πρόχειρη γέφυρα, καμωμένη από ξύλα και σχοινιά δεμένα σε κορμούς πλατάνων από τη μια μέχρι την άλλη όχθη. Το πέρασμα ήταν επικίνδυνο διότι έπρεπε να ισορροπεί κανείς πάνω στα δυο σχοινιά που ταλαντεύονταν λόγω της μεγάλης απόστασης.
Από τούτη τη γέφυρα περνούσαν μόνο οι οικογένειες. Οι Κεφαλοβρυσίτες όμως, πολλές φορές, αν το ρέμα είχε πολλά νερά από τις βροχές, αναγκάζονταν να περνάνε και τα πρόβατα πάνω από την ...αερογέφυρα.

Τραβάγανε πρώτα το γκεσέμι πάνω στην αερογέφυρα, για να ακολουθήσει το κοπάδι. Οι λοιποί τσομπαναρέοι με φωνές άγριες, που γινόταν ακόμα πιο άγριες από τον αντίλαλο της χαράδρας και το συνεχές βουητό του ορμητικού χειμάρου, αλλά και από την απελπισία τους, όταν από το στριμοξίδι και την αγωνία κάποια πρόβατα παραπατούσαν πέφτανε στο ρέμα και χάνονταν στα θολά του νερά.
Άλλες φορές, πάλι περνούσαν τα κοπάδια μέσα από το ρέμα του ποταμού. Τότε πάθαιναν τις μεγαλύτερες ζημιές, διότι, όπως είπαμε, τούτο το ρέμα ήταν, ύπουλο, βουβό. Ενώ δηλαδή έδειχνε ήρεμο ξαφνικά αγρίευε και κατέβαζε θολούρα και κούτσουρα και παρέσερνε τα πρόβατα ακόμα και ανθρώπους...