Μες τις τάρταρες σπηλιές / της στρίγγλας στρίψε πέρα,
της Χάμκως φάσμα κόκκινο / ματόβρεχτη μητέρα,
κόρη ακριβή της κόλασης / τ' Αλή πασά η μάνα,
δεν τρέμει πια τον ίσκιο σου / η λεύτερη Μουργκάνα.
...Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες βρήκε τους Πανωχωρίτες η πολυπόθητη λευτεριά στις 21 του Φλεβάρη 1913. Και θα ήταν ύβρις η παραπέρα υποτέλειά τους στους βάρβαρους αγάδες του Φιλιατιού, τόσο στους ζωντανούς, όσο και στους νεκρούς αγωνιστές των Πανωχωριτών, που με το αίμα τους κράτησαν ανοικτό το θέμα της αρπαγής των περιουσιών τους.
Πήγε προσκυνητής στη Γλούστα, στο πανηγύρι του Αϊ Γιάννη στις 24 Ιουνίου 1913. Εκεί, στη διάρκεια του πανηγυριού, κατέστρωσε σχέδιο μαζί με παράγοντες των άλλων Πανωχωριτών, με πολλή μυστικότητα, γιατί δυστυχώς και οι ελληνικές αρχές (!) ζητούσαν από τους 16χωρίτες, να δώσουν στους αγάδες "αγαλίκι".(!!!)
Αλλά με την προσυνεννόηση που είχε γίνει στο πανηγύρι τ' Αϊ Γιαννιού, άρχισε πέντε μέρες μετά, στις 29 Ιουνίου 1913, η εφαρμογή του σχεδίου με γενική συνέλευση όλων των Πανωχωριτών που έγινε στη Γλούστα. Με μεγάλη χαρά , ενθουσιασμό και εν μέσω ζητοκραυγών, με κοινή βοή ανέθεσαν οι 16χωρίτες τη διεύθυνση του χειρισμού, του όλου προβλήματός τους απέναντι στους ελληνικούς νόμους πλέον (κούνια που τους κούναγε που νόμιζαν πως θα έβρισκαν γρήγορα και εύκολα το δίκιο τους) και την ελληνική κυβέρνηση, στον από μάνα Πανωχωρίτη, Χρήστο Χρηστοβασίλη.
[Γιάννης Θ. Μούτσιος, "Τα Πανωχώρια της Μουργκάνας", σελ. 462]
Με τον τρόπο αυτό άρχισε η δεύτερη και τελευταία φάση του αγροτικού κινήματος - ξεσηκωμού [του Κιλελέρ της Μουργκάνας] που κράτησε μέχρι το 1930 (!), 17 ολόκληρα χρόνια μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου από τους Τούρκους (!!!), οπότε και λύθηκε το ιδιοκτησιακό καθεστώς στα χωριά της Μουργκάνας.
 |
| Από το βιβλίο του Δημήτρη Σαφίκου "Εκεί ψηλά στη Μουργκάνα" |
