Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο του Τσαμαντιώτη, Νίκου Σκόπα: "Ήπειρος, Αρχέγονος Ελλάς", θα βρει εκτός των άλλων ένα πολύ ενδιαφέρον κεφάλαιο που αναφέρεται στην εξέγερση και τον αγώνα των 16 χωριών της Μουργκάνας απέναντι στους αγάδες των Φιλιατών το οποίο έχει τίτλο: "Ο αγώνας των 16 χωριών της επαρχίας Φιλιατών - Ένα Ηπειρωτικό Κιλελέρ".
Επίσης στο κεφάλαιο με τίτλο: "Η τέχνη του ξενιτεμένου Ηπειρώτη στην υπηρεσία του ελληνισμού", όπου παρουσιάζεται η τέχνη (του πλανόδιου τεχνίτη και ταξιδιώτη μετανάστη των ορεινών και ακριτικών χωριών της Ηπείρου) ως μετερίζι αντίστασης απέναντι στον εξισλαμισμό από τους Τούρκους, στη σελίδα 31 ο συγγραφέας γράφει:
«Ο Κ. Φαλτάιτς στην αξιόλογη μελέτη του "Οι πλανόδιοι Ηπειρώται τεχνίται και η Εθνική μας υπόθεσις", Αθήνα 1929, μάς έχει διασώσει μια χαρακτηριστική μαρτυρία πλανόδιου Ηπειρώτη τεχνίτη:"-Πώς δουλεύουμε; μου έλεγε πέρυσι εις τα Ιωάννινα, ένας από τους σιωπηρούς εργάτας του Ελληνικού οικοδομήματος, ο Κώστας Ζώης, γανωτής από τη Γλούστα των Φιλιατών.
-Γυρίζουμε με το τσουβάλι μας, με τα σύνεργά μας, από χωριό σε χωριό, από πολιτεία σε πολιτεία. Βρίσκουμε καμιά τρύπα στην Άρτα, στο Μεσολόγγι, στη Λειβαδιά, στη Λάρισα, στη Μακεδονία και ανοίγουμε μαγαζάκι. Μένουμε έξι μήνες, ένα χρόνο και τραβάμε αλλού...
Κι όχι μόνο εμείς, μα όλοι οι τεχνίτες της Ηπείρου, ποιος λίγο, ποιος πολύ. Τραβάμε για Κωνσταντινούπολη, Ρουμανία, Αίγυπτο ή "στο Αλβανικό". Περνάνε και τα χρόνια. Άλλοι γυρίζουμε για λίγο καιρό στην πατρίδα και άλλους μάς τρώει η πλανεύτρα ξενιτιά."
Έτσι μου μιλούσε πέρυσι ένας ασήμαντος άνθρωπος από τη Γλούστα Φιλιατών. Πόσο σημαντικά όμως είναι τα λόγια του! Δεν ήταν δικά του. Ήταν η αιώνια φωνή, το κλάμα μαζί και το τραγούδι σύγκορμης της Ηπείρου. Ήταν το εθνικό έπος μα και η τραγωδία του Ηπειρώτη τεχνίτη, ταξιδευτή..."
Στη Θεσπρωτία οι αλβανόφωνες κοινότητες που αποτελούσαν τη μουσουλμανική μειονότητα ήταν γεωργοί και κτηματίες, ενώ οι χριστιανικές και ελληνόφωνες κοινότητες αποτελούνταν από τεχνίτες. Τέτοια ήταν, μεταξύ άλλων, τα ορεινά χωριά της Μουργκάνας: Τσαμαντάς, Μπαμπούρι, Λιάς, Λίστα, Γλούστα, Λίμποβο, Μαλούνι, Πόβλα, Κόκκινο Λιθάρι, Κεραμίτσα κ.ά.
Οι τέχνες τους: βαρελοποιοί, αρτοποιοί, κτίστες, σαμαράδες, τσαρουχάδες, μπαλωματήδες, χαλκουργοί, κασσιτερωτές. Πώς ήταν δυνατόν να εξισλαμισθούν οι περιφερόμενοι αυτοί πλανόδιοι βιοπαλεστές, που όργωναν με τα πόδια τη Βαλκανική, συχνά μέσα σε απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, με μόνο εφόδιο την τέχνη τους, ποτίζοντας με τον ιδρώτα τους το δέντρο του Ελληνισμού, αφανείς θεματοφύλακες της γλώσσας, της πίστης, της εθνικής παράδοσης;»
