….το τρίξιμο καθώς οι μπότες σπάζουν το ελαφρύ στρώμα πάγου που έχει σχηματιστεί στο δρόμο, προσπαθεί να συναγωνιστεί τον ήχο του Καλαμά. Όλα τα άλλα γύρω μου είναι βουβές σκιές, καθώς κατεβαίνω από το σπίτι της Πανάγιως. Βουβές σκοτεινές σκιές σκεπασμένες από μια αφέγγαρη νύχτα, που μετράει μία με δύο ώρες για να δώσει την σκυτάλη σε ένα κρύο πρωινό του Γενάρη. Φωτεινή εξαίρεση, οι αμέτρητες ελάχιστες κουκίδες φωτός των αστεριών που στολίζουν το ουράνιο στερέωμα.
Ξεκινάω για να πάρω το μονοπάτι που θα με βγάλει στην Δημοσιά (Ε.Ο. Ηγουμενίτσας- Ιωαννίνων). Η απόσταση είναι μερικές δεκάδες μέτρα αλλά στο σκοτάδι η πορεία φαντάζει σαν την διάσχιση ενός σκοτεινού τούνελ. Η επιλογή να μην χρησιμοποιήσω κάποιον φακό είναι ηθελημένη γιατί αφήνω να οδηγηθώ, «ξεσκονίζοντας» τις παιδικές μου αναμνήσεις και να φτάσω ακριβώς στην στροφή της Δημοσιάς. Φτάνοντας σε αυτό το σημείο, αν ακολουθούσα τις παιδικές μου αναμνήσεις θα έστριβα δεξιά και θα έπαιρνα θέση στη στάση του ΚΤΕΛ λίγο πιο κάτω (κάποτε περνούσε Λεωφορείο από εδώ!!!!!). Αυτή τη φορά όμως τραβάω αντίθετα ακολουθώντας τον δρόμο προς τα πάνω.
Ξεκίνησα για μια συγκεκριμένη διαδρομή, ή μάλλον για να σταθώ σε ένα σημείο ακριβώς την συγκεκριμένη ώρα. Το σημείο θα είναι το μικρό εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία στο βράχο πάνω από τη Τσουρίλα (Καλλιθέα) όσο για την ώρα; .. η μαγική απειροελάχιστη στιγμή που η πρώτη ηλιαχτίδα θα καβαλήσει τα Όρη της Παραμυθιάς και θα αγκαλιάσει αυτό το σημείο.
Πίσω όμως στην Εθνική Οδό!!! ..για τα Γιάννενα (ή μήπως το Ε είναι για το Έρημη).....όπως και να είναι περπατάω σε έναν έρημο σκοτεινό δρόμο διακρίνοντας αμυδρά την διαγράμμιση, αλλά περισσότερο το απόκοσμο λευκό του πάγου που έχει απλωθεί πάνω στη άσφαλτο. Πριν λίγα χρόνια ακόμα και αυτή την ώρα νυσταγμένα φωτά φορτηγών θα έλουζαν τον δρόμο και το μουγκρητό των μηχανών θα προανάγγελλε την είσοδο τους στις αμέτρητες στροφές της Πλακωτής. Τις πρώτες αυτές στροφές βρίσκω μπροστά μου μαζί όμως και τα αρκετά σκοτεινά εικονίσματα στο πλάι του δρόμο, που έρχονται να μου υπενθυμίσουν ότι η ζωντάνια αυτού του δρόμου έκρυβε και αρκετό πόνο!!... Αυτό το δρόμο εγκαταλείπω τώρα για ανηφορίσω προς την Μονή των Παγανιών αλλά και την Καλλιθέα (Τσουρίλα).
Το σκοτεινό μοτίβο συνεχίζεται μέχρι το πλάτωμα λίγο πιο κάτω από την Μονή. Από κει ξεκινάει ο χωματόδρομος οπού θα με φέρει στον Προφήτη Ηλία (υπάρχει και σχετική ξύλινη πινακίδα). Η πορεία εξελίσσετε πια ανάμεσα στο ύψωμα (τη Ράχη) που βρίσκετε το εκκλησάκι και το βουνό στα αριστερά μου. Θα σταθώ λίγο στην ονομασία του βουνού αφού η ονομασία που βρήκα πρόσφατα είναι Ζουμπάνης ή Ζούπανος, ενώ παλαιότερα μέσα από καταγραφές σε ιστοσελίδα τις Σέλλιανης (Κρυσταλοπηγή) είχα βγάλει το συμπέρασμα ότι λέγετε Κούφαλο (1291 μ). Όπως και να έχει, πίσω από το βουνό, και στις υπόλοιπες κορυφές από τα Όρη της Παραμυθιάς, αρχίζει σιγά σιγά το φως της αυγής να σχίζει το σκοτάδι αρχίζοντας να δίνει αμυδρά κάποια χρώματα στο τοπίο γύρο μου. Ο βατός χωματόδρομος αρχίζει, περνώντας από ένα ρέμα, να γίνεται πιο ανηφορικός για να με φέρει μετά από μερικές στροφές στην πρώτη Εκκλησιά, που θα συναντήσει ο περιπατητής, του Αγίου Νικολάου. Μια επίσκεψη στο λιτό Εκκλησάκι μεταφέρεται για το γυρισμό, αφού στη συνέχεια του δρόμου, περίπου στα 150 μ θα βρω την αρχή του μονοπατιού για το Αι Λιά, Το μονοπάτι είναι αρκετά καθαρό και με φέρνει λίγο πιο κάτω από την βραχώδη κορυφή. Από αυτό το σημείο σκαρφαλώνω τα τελευταία μέτρα στο βράχο …και πατώντας πάνω, το βλέμμα σαν πεινασμένο, από την μέχρι τώρα στέρηση της νύχτας, αρχίζει να καταβροχθίζει το πανέμορφό τοπίο.
Ακόμα δεν έχει λουστεί από τον ήλιο, όμως η κοιλάδα που σχηματίζει ο ποταμός Καλαμάς εκεί κάτω ήδη προϊδεάζει για την ομορφιά της.Ακριβώς κάτω από τα πόδια μου βρίσκετε το αμφιθεατρικά τοποθετημένο χωριό της Τσουρίλας (Καλλιθέα),
Αυτό που αναζητώ περισσότερο όμως αυτή τη στιγμή είναι το εκκλησάκι το Αι Λιά. Το λιγοστό φώς της Αυγής, αλλά και ο τρόπος που είναι χτισμένο το Ξωκλήσι «δένει» απόλυτα με το βραχώδη κορυφή και με δυσκολεύει να το αναγνωρίσω με την πρώτη ματιά. Μετά από μια περιήγηση στο εσωτερικό του παίρνω θέση στο προαύλιο για να απολαύσω το Ξημέρωμα…
Το μεγαλύτερο κομμάτι της Θεσπρωτίας που έχω μπροστά μου ακόμα «κοιμάται». Αλλά τα μουντά χρώματα έρχονται να δώσουν έμφαση και να απογειώσουν μια υπέροχη εικόνα….Μακριά στα βόρεια η
Μουργκάνα έχει υποδεχθεί τον Ήλιο πιο νωρίς και έχει ντυθεί με μια απαλή πορφυρή απόχρωση που μαζί με το αρκετό χιόνι που έχει πέσει στις κορυφές της, κατατάσσει την εικόνα στις πιο υπέροχες εμπειρίες μου…...
Μετά από λίγο αυτός που πριν λίγο στόλιζε με τις πρωινές του ακτίνες το ψηλότερο βουνό της Θεσπρωτίας αρχίζει να μοιράζει απλόχερα τα ίδια χρώματα…στο Φαρμοκοβούνι, την Βελούνα και…κάπου εκεί που αρχίζει ο ήλιος να λούζει και το Μαλούνι, χάνω τον λογαριασμό των βουνών….εστιάζω πια το βλέμμα στην κοιλάδα του Καλαμά από κάτω μου.
Ο ήλιος άγγιξε τη ράχη της Ντούλκας και αρχίζει να απλώνεται προς τα κάτω, λες και ένα τεράστιο πέπλο σκιάς τραβιέται σιγά σιγά και αποκαλύπτει ένα πανέμορφο φωτεινό τοπίο. Στο φώς αναδύεται μακριά η Ρίζιανη (Αγ. Γεώργιος) και η Ντόλιανη και ο κάμπος κάτω από το χωριό του Αγίου Αρσένη…το μάτι θα απολαύσει ακόμα το φώς να σκαρφαλώνει πάνω στο Παλαιοχώρι. Αλλά σε αυτά τα αποκαλυπτήρια δεσπόζουσα θέση έχει το Μαντζάρι (Κυπάρισσος) έτσι όπως είναι τοποθετημένο στη πλαγιά ντυμένο με τα χειμερινά χρώματα των δέντρων και με έναν Καλαμά, ακριβώς από κάτω, κυλώντας ανάμεσα στα καφέ πλατάνια, να αφήνει μια υπέροχη μπλε πινελιά στο τοπίο.
Ο ήλιος φτάνει πια στην Αβαρίτσα, από κει που ξεκίνησα για να βρεθώ εδώ, και είναι καιρός πια να στρέψω το βλέμμα ανατολικά. Στέκομαι ακριβώς πιο κάτω από το ξωκλήσι, σε απόλυτη συζυγία για να δω της πρώτο σκίρτημα του ήλιου Σιγά σιγά το μουντό βουνό από πίσω αποκτάει ακριβώς πάνω στη κορυφογραμμή ένα φωτεινό στέμμα ,δίνοντας στα δέντρα εκεί ψηλά μια απόχρωση παγωμένου λευκού.
Έφτασε η στιγμή... και μία - μία οι ακτίνες ξεχύνονται προς το ξωκλήσι….και εγώ σαν μικρό ανυπόμονο παιδί πηγαίνω από δω και από κει για να αποθανατίσω τη σκηνή.
Όμως συνειδητοποιώ, μετά από λίγες πόζες, ότι είναι καιρός να σταματήσω πια να «αιχμαλωτίζω» εικόνες με την φωτογραφική μηχανή και να δώσω σκυτάλη στην αφή… σίγουρα αυτές οι εικόνες θα γεμίζουν φως και χρώματα ένα δωμάτιο όταν προβάλλονται από μία οθόνη αλλά αυτό που δεν μπορεί να αποτυπωθεί με τίποτε, είναι αυτή η ζεστασιά του πρωινού Ήλιου που χαϊδεύει το πρόσωπο και φτάνει κατευθείαν στη ψυχή... ΑΓΑΛΛΙΑΣΗ.
Όλα πια είναι ΦΩΣ …και είναι καιρός να αποχωρίσω από εδώ αφήνοντας πίσω μου πια τον Αι Λιά να γίνετε πάλι ένα με τα βράχια. Η αρχική σκέψη ήταν κατεβαίνοντας από το μονοπάτι να συνεχίσω προς τον Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής, να βρεθώ πιο κάτω στη Αγία Σοφία έξω από τη Βρυσοπούλα και να καταλήξω στη Τσουρίλα, χωριό που κατά κάποιο τρόπο έχω δεσμούς αίματος …αλλά κρατάω αυτή τη διαδρομή για λίγο αργότερα….
Για σας που θέλετε να έρθετε και να ανέβητε εδώ πάνω, τη διαδρομή αυτή προτείνω να την κάνετε Άνοιξη. Ξεκινώντας την περιήγηση μεσημεριανές ώρες. Αφού επισκεφτείτε τον Αι Λιά, μετά να ολοκληρώσετε την διαδρομή κατεβαίνοντας στη Τσουρίλα και την όμορφη πλατεία μπροστά από το σχολείο και την Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Μάλιστα λειτουργεί και ένα γραφικό καφενεδάκι/ψησταριά. Έτσι θα απολαύσετε γευστικούς μεζέδες αλλά το ουσιαστικότερο…. θα βρεθείτε να κάθεστε σε ένα «μπαλκόνι», έχοντας μπροστά σας ένα πανέμορφο τοπίο όπου την ώρα που θα δύει ήλιος κάπου πίσω από το νησί το Φαιάκων, θα γεμίσει η ψυχή σας με εικόνες του Καλαμά να ελίσσεται ανάμεσα στα βουνά της Θεσπρωτίας, μέχρι που ένας μαγευτικός πορτοκαλί ουρανός δώσει την θέση του στην γοητευτική Νύχτα.
Ακόμα δεν έχει λουστεί από τον ήλιο, όμως η κοιλάδα που σχηματίζει ο ποταμός Καλαμάς εκεί κάτω ήδη προϊδεάζει για την ομορφιά της.Ακριβώς κάτω από τα πόδια μου βρίσκετε το αμφιθεατρικά τοποθετημένο χωριό της Τσουρίλας (Καλλιθέα),
Όλα πια είναι ΦΩΣ …και είναι καιρός να αποχωρίσω από εδώ αφήνοντας πίσω μου πια τον Αι Λιά να γίνετε πάλι ένα με τα βράχια. Η αρχική σκέψη ήταν κατεβαίνοντας από το μονοπάτι να συνεχίσω προς τον Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής, να βρεθώ πιο κάτω στη Αγία Σοφία έξω από τη Βρυσοπούλα και να καταλήξω στη Τσουρίλα, χωριό που κατά κάποιο τρόπο έχω δεσμούς αίματος …αλλά κρατάω αυτή τη διαδρομή για λίγο αργότερα…. 
