ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΝΟΡΟΥΣ
Όπως τα διηγήθηκε η θεία Μαρία Θεοδώρου-Κόρκαρη στην κόρη της και ξαδέλφη μας Ζωίτσα.
_____________________________________________________
Από τη σελίδα του Μαυρονόρους στο
Facebook αναρτημένο από:
ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ
Τα λέγανε τα παιδιά το Σάββατο του Λαζάρου, την Κυριακή των Βαίων και το Μεγάλο Σάββατο.
Διήγηση της θείας Μαρίας :
“Είχαν τα παιδιά καλαθάκια. Κάποια άλλα είχαν ένα μεγάλο ξύλο που πέρναγαν τα χέρια των καλαθιών και μετά ένα παιδί στην μια άκρη και το άλλο παιδί στην άλλη άκρη έβαζαν το ξύλο στην πλάτη, πήγαιναν στα σπίτια και λέγανε τα τραγούδια (τα κάλαντα). Οι οικογένειες τους έδιναν αυγά. Γύριζαν όλη την Παρακάλαμο και μετά γύριζαν πίσω στα σπίτια τους στο χωριό.
Πάντα ήταν ένα παιδάκι μπροστά με ένα τριγωνάκι. Τα αλλά ήταν από πίσω και τραγουδούσαν.
Αρχιζαν τα τραγούδια (τα κάλαντα) το Σάββατο του Λαζάρου και μετά το Μεγάλο Σάββατο.
Τα τραγουδάκια (τα κάλαντα) αυτά τα έλεγαν και στην Παρακάλαμο αλλά τα Μαυρονορίτικα τα παιδιά τα έλεγαν πιό όμορφα”.
Μία παρένθεση στην διήγηση της θείας : Ο θείος Αντώνης έλεγε ότι αυτός, αλλά και άλλα παιδιά, αντί για τριγωνάκι κρατούσαν μία κουδούνα.
Ο ΛΑΖΑΡΟΣ
Ηρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια.
Να κοπιάσουμε στην εκκλησιά
και να ακούσουμε την Μάρθα-Μαρία.
Μάρθα πού είναι ο Λάζαρος ο αδελφός σου
ο φίλος μου και ο δικός σου;
Τετραήμερος απεθαμένος
μέσα στην γή βαθιά χαμένος.
ΤΑ ΒΑΓΙΑ
Αγια-Βάγια των Βαγιών
Τρώνε ψάρι και κολιό
και την άλλη Κυριακή
Τρώνε το ψητό αρνί.
Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Αϊ-Γιώργη, Αϊ-Γώργη αφέντη κι αφέντη καβαλάρη,
αμαρτωμένος με σπαθί και με χρυσό κοντάρι.
Την χάρη και την βουλή σου, που σου αναβάλει.
Ετούτο το άγριο στοιχειό τον δράκο τον μεγάλο
που δεν αφήνει άνθρωπο σταλιά νερό να πάρει.
Ερριξαν τα πολύτια(*), τοτίνος να πέσει
και πέσαν τα πολύτια(*) προς την βασιλοπούλα.
Ο βασιλιάς σαν τ’ άκουσε βαριά του κακοφάνει.
Στολίστε το παιδάκι μου και κάνετέ το νύφη
και στείλτε το στο δράκο γλυκά να την μασήσει.
Ο δράκος όταν έβγαινε όλα τα όρη τρέμαν.
Η κόρη από τον φόβο της αρχίνησε να κλαίει.
Ο Αι- Γιώργης εσηκώθηκε απ’ την Καππαδοκία
και το σπαθί του άρπαξε και μες τα όρη τρέχει.
Και μιά κονταριά του έδωσε το πέρνει μες στο στόμα
και κάνει και ξαπλώνεται πάνω στο μαύρο χώμα.
Ο Αϊ-Γιώργης ανασηκώθηκε και λέει,
Πιάστε και φτιάξτε μιά εκκλησιά με έναν καβαλάρη
αμαρτωμένο με σπαθί και με χρυσό κοντάρι.
(*) Πολύτια = κλήρος, λαχνός
Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΣΧΑ
Το Σάββατο του Λαζάρου τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαίων τα κάλαντα τών Βαίων.
Τη Μεγάλη Πέμπτη, οι γυναίκες έφτιαχναν κουλουράκια, μικρά ψωμάκια και έβαφαν τα αυγά. Το πρώτο αυγό που έβγαζαν από την χύτρα, το έβαζαν στα εικονίσματα. Ηταν το φυλακτό της οικογένειας μέχρι και το επόμενο Πάσχα. Το αυγό της προηγούμενης χρονιάς το έθαβαν στο Κατώι ή στα χωράφια.
Την Μεγάλη Παρασκευή μετά την λειτουργία, έπαιρναν λουλούδια από τον Επιτάφιο και τα έβαζαν στα εικονίσματα. Θα τα χρησιμοποιούσαν μαζί με το λάδι του καντηλιού στο ξεμάτιασμα ή όταν συνέβαινε κάτι άσχημο για να διώξουν το “κακό”. Τα έκαιγαν και έλεγαν διάφορες ευχές και προσευχές.
Το Μεγάλο Σάββατο τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα του Αγίου Γεωργίου.
Η Ανάσταση δεν γινόταν τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου, αλλά τα ξημερώματα της Κυριακής του Πάσχα, στις τέσσερεις (4) η ώρα. Γυρνώντας από την εκκλησία στο σπίτι, σταύρωναν με τον μαύρο καπνό του κεριού, με το Αγιο Φώς, την εξώπορτα και μετά άναβαν το καντήλι.Το Αναστάσιμο γεύμα, της Κυριακής του Πάσχα, μετά από σαράντα ημέρες νηστεία, ήταν ελαφριά τροφή, μία κοτόσουπα.
Την Δευτέρα του Πάσχα τα ξημερώματα, έσφαζαν τα αρνιά. Τα έψηναν στα φουρνάκια. Εφτιαχναν επίσης πίτες και την παραδοσιακή Μαγειρίτσα.
_____________________________________