Αφιέρωμα στη Γλούστα

- « ΓΛΟΥΣΤΑ - Κεφαλοχώρι » : ο αρχαίος οικισμός του «Βουλωρού» -
(Η εξέγερση της αγροτιάς - Το μικρό « Κιλελέρ » με την μεγάλη Ιστορία)

«Στην Πλάκα και στην Πλόκιστα τούρκος να μη πατήσει,το βάλανε πέντε χωριά,πέντε κεφαλοχώρια,
η Λίστα και ο Τσαμανατάς, το Λιά και το Μπαμπούρι.  της Γλούστας τα κακά θεριά τούρκο δεν προσκυνάνε, σηκώθηκαν και φύγανε,στο Μαυρονόρος πάνε».


Το Κεφαλοχώρι (Γλούστα) βρίσκεται στην επαρχία Φιλιατών του νομού Θεσπρωτίας, στην Ηπειρο. Είναι χτισμένο στις πλαγιές της Μουργκάνας, κάτω από τον ίσκιο της Βελίκας και σε υψόμετρο 370 μ. (στην Παλιοκούλα, στην πλατεία του χωριού), ενώ ένα κομμάτι του χωριού βρίσκεται από το 1866 στις πλαγιές του Κασιδιάρη, στο νομό Ιωαννίνων, εκεί όπου είναι χτισμένο από 40 περίπου οικογένειες της Γλούστας το χωριό Μαυρονόρος.
Αποτελείται από επτά συνοικισμούς - μαχαλάδες - κάτω μαχαλάς, μεσαίος μαχαλάς, απάνω μαχαλάς, Πελεχάτικα, Κοσσυβάτικα, Θανάτικα και Νταβελάτικα. Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού είναι κυρίως ηλικιωμένοι. Η απόσταση του χωριού από τους Φιλιάτες είναι 32 χμ. ενώ από τα Γιάννενα είναι 60 χμ. 

Στα αρχαία χρόνια η Γλούστα ήταν χωριό με πολλούς συνοικισμούς (μαχαλάδες). Ένας συνοικισμός απ’ αυτούς ήταν και το χωριό με το σημερινό όνομα Άγιος Γεώργιος, που στα παλιά χρόνια λέγονταν Γαρδίκι. Η ονομασία ξεκινούσε από τη σλάβικη λέξη «γραδ» που θα πει «πόλη» και με την παραφθορά ονομάστηκε Γραδίκι/Γαρδίκι δηλ. μικρή πολιτεία. Οι Σλάβοι επίσης έδωσαν και το όνομα της Γλούστας που θα πει μέρος “κεντρικό”, όταν κατέκτησαν την περιοχή, μιας και δε μπορούσαν να προφέρουν τη λέξη Βουλωρός /Βόλουρο. 

Ανάμεσα από τον παραπόταμο του Καλαμά Λαγκάδισσα (Λαγκάβιτσα) και το χείμαρρο Τορίτσα, βρίσκεται ύψωμα, που εκεί πάνω είναι χτισμένο το χωριό. Δίπλα, όπου είναι οι τάφοι, υπάρχει άλλο ύψωμα που εκεί ήταν χτισμένος ένας πύργος. Κατά την παράδοση τον πύργο αυτό διαφέντευε η «Μονοβύζα» που έγινε θρύλος, ή κατ’ άλλους χρειάστηκε η θυσία της γυναίκας του πρωτομάστορα η οποία χτίστηκε ζωντανή στα θεμέλιά του για να στεριωθεί ο πύργος αυτός. 

Θρυλείται πως υπήρχε πόλη την οποία έχτισε ο Έλενος, ένα από τα παιδιά του Πριάμου και της Εκάβης, ο οποίος είχε μαντικές ικανότητες και προβλέποντας την καταστροφή της Τροίας προσχώρησε στο στρατόπεδο των Ελλήνων. Ακολούθησε έπειτα τους Έλληνες και μαζί με το στρατό του εγκαταστάθηκε στην περιοχή Κονίσπολης, Μουρσί, Φιλιάτες. Εκεί προσπαθούσε να ιδρύσει καινούριες πολιτείες και να φτιάξει καινούριο τρωϊκό κράτος.

Γύρω στο 200 π.Χ. αρχίζουν οι πόλεμοι μεταξύ Ρωμαίων και Μακεδόνων. Λίγο αργότερα ο Αιμίλιος Παύλος στράφηκε εναντίον των Ηπειρωτών και κατέστρεψε εβδομήντα πολιτείες. Ανάμεσα σ’ αυτές ήταν και ο Βουλωρός - Βόλουρο στη Γλούστα. Η ιστορικότητα της περιοχής, που αποτελούσε τον αρχαίο οικισμό του «Βουλωρού», αποδείχτηκε το καλοκαίρι του 1993 όταν μέσα στο χωριό, ενώ ανοίγανε θεμέλια για να φτιάξουν κάποιον τοίχο, βρέθηκε μεγάλος αρχαίος τάφος, με έξι αμφορείς που κάθε αμφορέας είχε τη στάχτη του νεκρού και από ένα χρυσό στεφάνι, από ένα χρυσό φίδι, κύπελλα, πόρπες, το όλον εκατόν είκοσι χρυσά κομμάτια αμύθητης αξίας. Σήμερα βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο της Ηγουμενίτσας. 

Επίσης στο Κεφαλοχώρι βρίσκεται το «μνημείο του αγροτικού κινήματος», με το οποίο τιμώνται οι αγώνες των 16 χωριών της Μουργκάνας ενάντια στη σκλαβιά και την υποταγή. Η περίοδος που ακολουθεί την πορεία των 1000 αγροτών - αγροτικό κίνημα του 1866 - από τα πανωχώρια της Μουργκάνας στα Γιάννενα και μέχρι την απελευθέρωσή τους από τους Τούρκους το 1913, χαρακτηρίζεται από έναν ακήρυχτο πόλεμο ανάμεσα στα αντίπαλα μέρη.  Θα σημαδευτεί από την κτηνώδη βία των αγάδων υπό τη σκέπη των τουρκικών αρχών, αλλά και από την πείσμονα αντίσταση των κατοίκων των 16 χωριών της Μουργκάνας πληρωμένη όμως με βαριές θυσίες αίματος. 

Ο ακήρυχτος αυτός πόλεμος που αρχίζει πλέον από το 1866 σημαδεύεται τον ίδιο χρόνο από ένα δραματικό γεγονός. Τον εκούσιο ομαδικό εκπατρισμό πολλών κατοίκων, οι οποίοι φτάνουν στο έσχατο αυτό μέτρο διαμαρτυρίας, γιατί δεν μπορούν να ζήσουν πλέον στον τόπο τους κάτω από συνθήκες αδικίας και καταπίεσης. Εκατόν τριάντα πέντε συνολικά οικογένειες εκπατρίστηκαν την περίοδο αυτή από τα χωριά της Μουργκάνας. Από τη Γλούστα , το Γαρδίκι, τα Βορτόπια και τα Τσιμπουκάτικα (Λέκουφα) - συνοικισμοί της Γλούστας - 40 οικογένειες θ’ αφήσουν τα χωριά τους και θα εγκατασταθούν στο Μαυρονόρος, στις πλαγιές του Κασιδιάρη, βουνού αντικρινού της Μουργκάνας. 

Ο αείμνηστος Γλουστινός δάσκαλος Δημήτρης Χίνος.

Το ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ 1858-1930 : Την άνοιξη του 1866 ο αγώνας φτάνει στη δραματική του αποκορύφωση. Οι 16/χωρίτες, στην απόγνωσή τους, πραγματοποιούν ομαδικές πορείες διαμαρτυρίας στα πλησιέστερα διοικητικά κέντρα, στο Φιλιάτι και στα Γιάννενα, αποφασισμένοι να διεκδικήσουν με δυναμικά μέσα τα δίκαιά τους. Σαν σύννεφο ξεσηκώθηκαν οι πανωχωρίτες, άρπαξαν τα γεωργικά τους εργαλεία, έφτασαν στους Φιλιάτες και τα πέταξαν στα πόδια των τουρκικών αρχών, ζητώντας τους τόπο για να ζήσουν.Οι αρχές του Φιλιατιού τους αρνήθηκαν. Τότε οι πανωχωρίτες ζήτησαν τα διαβατήρια τους για να αναχωρήσουν στο εξωτερικό. Εξωτερικό την εποχή εκείνη, ήταν και η νότια, ελεύθερη Ελλάδα. Αλλά και αυτό το δικαίωμα τους το αρνήθηκαν και τους είπαν: « Πηγαίνετε στα Γιάννενα να τα ζητήσετε». Μετά τα γεγονότα στα Γιάννενα οι αγάδες έμαθαν για τη διαδήλωση της μεγάλης φάλαγγας από χίλια και πλέον άτομα,που είχαν πάει στο διοικητήριο στα Γιάννενα για να διαμαρτυρηθούν, τους βασάνιζαν ακόμη πιο άγρια με μύρια βασανιστήρια κι όλα αυτά για το χατίρι των Ντεμάτων και Σεϊκάτων, αγάδων των Φιλιατών που καταδυνάστευαν την περιοχή. 

 Κοντά στο σημείο αυτό στην εκκλησία του Αϊ Δημήτρη - βρίσκεται και η προτομή του αείμνηστου δάσκαλου, Δημήτρη Χίνου ο οποίος ήταν από τους πρωτεργάτες της ανάδειξης του αγώνα των «Πανωχωριτών»,αλλά και της ίδρυσης της Συνομοσπονδίας Μουργκάνας με το πλούσιο έργο που αυτή παρουσιάζει σήμερα.

Στη Γλούστα υπάρχει και η εκκλησία του Αϊ Γιάννη (τρίκλιτη βασιλική με ημικυκλική οροφή και μεταγενέστερο νάρθηκα) χτισμένη τον 19ο αιώνα, όπου κάθε χρόνο στις 24 Ιουνίου γιορτάζεται η μνήμη του Αγίου με μεγάλο πανηγύρι στο οποίο προτείνεται από πολλούς να παραστείτε και να γιορτάσετε μαζί με τους Κεφαλοχωρίτες.

Διαβάστε περισσότερα, εδώ... >>>
Πηγή: Radiofiliati Filiates