Αρχαιολογικές θέσεις της Μουργκάνας
Ιστορική αναδρομή – Ταύτιση θέσεων
Ο Δήμος Φιλιατών, ο μεγαλύτερος σε έκταση δήμος του Νομού Θεσπρωτίας, χαρακτηρίζεται από ένα δύσβατο ορεινό τοπίο, που διακόπτεται από τις κοιλάδες του ποταμού Καλαμά, του Καλπακιώτικου και του Πάβλα, κατά μήκος των οποίων σχηματίζονται μικρές φυσικές διαβάσεις.
Οι ποταμοί αυτοί και πλήθος μικρότερων ρεμάτων, σε συνδυασμό με το έντονο ανάγλυφο, συντέλεσαν στην κατοίκηση του χώρου από τους προϊστορικούς ήδη χρόνους, καθώς εξασφάλιζαν αυτάρκεια και ασφάλεια στους κατοίκους. Αργότερα, κατά την ύστερη κλασική και ελληνιστική περίοδο, η ανάγκη για έλεγχο των φυσικών διαβάσεων και η στρατηγική τους σημασία οδήγησαν στην ίδρυση μίας σειράς οχυρωμένων οικισμών, ακροπόλεων και μικρών στρατιωτικών φυλακίων (Λιθαρόστρουγκα Κεραμίτσας, Βίγλα Κεραμίτσας, Ραβενή, Άγιος Γεώργιος (Γαρδίκι Φιλιατών), Λιάς, Τσαμαντάς), οι οποίοι, όμως, δεν αποτέλεσαν πάντοτε τον πυρήνα πραγματικών πόλεων, καθώς πολλοί παρέμειναν απλά οχυρά, στα οποία κατέφευγαν οι πληθυσμοί της ευρύτερης περιοχής κατά τη διάρκεια εχθρικών επιδρομών.
Η ρωμαϊκή κατάκτηση της Ηπείρου το 167 π.Χ. επέφερε, πιθανότατα, και την εγκατάλειψη ή καταστροφή των οχυρωμένων αυτών θέσεων, όπως συνέβη με τις περισσότερες θεσπρωτικές πόλεις.
Στο τεύχος Ιανουαρίου 2010 της εφημερίδας "Τα ΝΕΑ της επαρχίας των Φιλιατών" διαβάσαμε την παρουσίαση του βιβλίου με τίτλο: "Εκεί ψηλά στη Μουργκάνα" - Λίστα & Λιστινοί 19ος και 20ος αιώνας, την οποία μπορείτε να βρείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://filiates.blogspot.com/ 
Επίσης στη σελίδα 5 βρήκαμε ενδιαφέροντα στοιχεία για τις μετονομασίες των χωριών μας κατά την περίοδο 1913 - 1996.
